A Gran Calzada, parte final, mergullándose no mar, cara á costa escocesa (XMLS)

4 Nov 0

Capítulo 7 (mércores 28 de agosto): Dublín – Calzada do Xigante e Belfast (Irlanda do Norte)

NA PROCURA DO MEGALITISMO ATLÁNTICO E DAS FISTERRAS EUROPEAS:

CRÓNICA DA VIAXE A IRLANDA DO SEMINARIO DE ESTUDOS DA COSTA DA MORTE (22-29 DE AGOSTO DE 2013)

Capítulo 7 (mércores 28 de agosto): Dublín – Calzada do Xigante e Belfast (Irlanda do Norte)

(coma en todos capítulos, amplíese a información
no ITINERARIO APROXIMADO,
e tamén nas
NOTAS SOBRE A HISTORIA DE IRLANDA;
os dous documentos colgados
no web do SEMESCOM)

O mércores 28 de agosto, penúltimo día da nosa estadía en terras irlandesas, erguémonos cedo para percorrer os 170 km que afastan Dublín de Belfast, e os cen que restaban desde a capital de Irlanda do Norte á Calzada do Xigante, situada no extremo norte desta parte da illa de Irlanda (en total, uns 270 km de ida e outros tantos de volta). Era unha excursión opcional, pero todos/as os que foron –só dúas viaxeiras preferiron quedar- non se arrepentiron de percorrer dunha tirada os aproximadamente 550 km totais, entre a ida e a volta.

Irlanda do Norte

Autovía de Irlanda do Norte, cara a Belfast (foto XMLS)

A maior parte destes quilómetros foron pola autoestrada que une Dublín con Belfast, de xeito que chegamos ó territorio norirlandés moito antes do que pensabamos. Percorremos uns 90 km polo territorio da República de Irlanda (entre Dublín e Dundalk e entramos en Irlanda do Norte case sen nos decatar, pois non observamos na autoestrada ningún sinal que anunciase a fronteira que sen dúbida houbo –polo menos antes da entrada da República de Irlanda na Comunidade Europea- e o cambio de Estado, pois non se esqueza que Irlanda do Norte forma parte do Reino Unido. Como atinadamente dicía unha das viaxeiras, o único cambio observable é que nas autoestradas e estradas norirlandesas xa non existen os sinais bilingües gaélico / ingleses; rematou o bilingüismo: a partir de agora “English only” (‘só en inglés’). Vese ás claras o predominio unionista no goberno autonómico, máis preocupado por reforzar os lazos coa metrópole que por evitar a desaparición do seu ancestral idioma celta.

Así a e todo, outra cousa que observamos nas autoestradas norirlandesas é que na parte central de separación existen isletas para que os automóbiles poidan cambiar de sentido sen necesidade de saíren da vía e volveren entrar nunha rotonda.

Chegamos ó centro de recepción da Calzada do Xigante (The Giant’s Causeway)ás 11 da mañá, a hora que tiñamos reservada por Internet (o prezo por persoa son 8,10 €). O centro de recepción non parece aforrar persoal para asegurar unha boa organización: hai gardas indicando os lugares para aparcar os autobuses e varias azafatas para repartir os tiques de entrada, as audioguías (en diversos idiomas) e dar todo tipo de indicacións.

A silueta do camelo (XMLS)

O asento sinalador do camelo
coa súa silueta (XMLS)

A Calzada do Xigante é unha área natural do condado norirlandés de Atrim situada ó norte da vila de Bushmills –a que dá nome ó famoso whisky- que contén 40 mil columnas de basalto, resultado do arrefriamento rápido –hai 60 millóns de anos- da lava dun cráter ou caldeira volcánica. Estas curiosas formacións basálticas –prismas hexagonais na súa maior parte- introdúcense debaixo do mar e volven saír na Cova de Fingal, en Escocia, uns 60 km despois: é o outro extremo da Calzada.

Procuraremos non repetir a información xa facilitada no ITINERARIO APROXIMADO (p. 30), pois nela xa falabamos máis polo miúdo do proceso xeolóxico que lle deu orixe, da bonita lenda dos dous xigantes (o irlandés Fion Mac Cumhail –anglicanizado en Finn MacCool- e o escocés Benandonner) que tenta explicar a existencia destas pedras senlleiras na costa irlandesa e na escocesa, e as fases do seu descubrimento e popularización: os debuxos da pintora Susana Drury (1739-1743), a inclusión en 1765 na Enciclopediado francés Diderot, a declaración de Patrimonio da Humanidade en 1986 e de Reserva Natural Nacional en 1987.

Na Calzada Pequena ou Menor (foto XMLS)

O recinto da Calzada dos Xigantes xestiónao desde 1961 unha empresa, The National Trust, unha organización que ten como obxectivo a protección de lugares de interese turístico ou de beleza natural extraordinaria. Non sabemos se é privada ou estatal. En Galicia –e tamén en España, en xeral- a iniciativa privada brilla pola súa ausencia para explotar turisticamente estes sitios singulares de tipo paisaxístico, que acaban quedando nas mans do Estado ou da Xunta de Galicia, que nada fan ó respecto e déixano todo a monte, no abandono.

Na Costa da Morte só se puxeron en valor uns cantos lugares, e non foi por iniciativa da Xunta precisamente, senón da Deputación da Coruña e nun curto período de tempo: o da presidencia de Augusto C. Lendoiro (entre 1997 e 2001) -é xusto que se diga-, no que por fin se levaron á práctica e non quedaron no papel propostas concretas: as suxeridas polo técnico cultural da Deputación, Felipe-Senén López, creador do Plan 2000 que recuperou enclaves etnográficos e históricos tan importantes coma o Forno do Forte de Buño, os batáns e muíños do Mosquetín (Vimianzo) ou as Torres do Allo de Zas. Pouco máis se fixo no noso territorio de cara ó turismo cultural.

O fermoso promontorio da Calzada Mediana (foto XMLS)

A empresa da Calzada axeitou uns carreiros para as visitas, que poden ser de curto ou de longo percorrido. No curto é onde se atopan as principais formacións. Sáese a pé do centro de información (tamén hai un bus interior para minusválidos ou para calquera persoa) e a pouco máis de 500 m atopamos a primeira formación pétrea, á que lle deron o nome de The Camel (O Camelo), situado ó nivel do mar; trátase dun dique de basalto que, cos anos, adquiriu esta forma; os guías de antano facían crer ó visitantes que o camelo fora o medio de transporte do xigante Fion Mac Cumhail para construír a calzada. Para contemplar esta formación relaxadamente hai frante a ela un banco de madeira coa silueta do camelo gravada nun lateral. No recinto dos Penedos de Pasarela tamén temos o principal, que é un camelo; só nos falta un organismo oficial ou privado que lle sinale a silueta nun cartel indicador.

Entrando na baía denominada en gaélico Port Ganny (‘Porto Areoso’) xa se albisca de fronte o recinto completo da Calzada, que comprende tres promontorios: a Calzada Menor, a Calzada Media e a Calzada Maior.

A parte superior (interior) da Gran Calzada (XMLS)

A Calzada Pequena é como un anticipo do que imos atopar despois nas outras dúas, pois é certo que xa hai formacións xeométricas basálticas, pero mesturadas con outras “pedras do montón”, nada especiais, aínda que se aprecia a orixe volcánica de todas elas. As guías din, festivamente, que o xigante nesta parte inicial aínda estaba ensaiando para facer a calzada.

O promontorio segundo, a Calzada Mediana, xa é outra cousa. Para algúns é a parte máis bonita, pois trátase dunha pequena península en forma de outeiro cónico conformado na súa totalidade por columnas basálticas, de sección hexagonal na súa maior parte. De aí que esta zona reciba tamén o nome de The Honeycomb (‘A Colmea’): moitas das mellores fotos deste conxunto están feitas co perfil deste outeiro cónico como fondo. Pódese subir ó seu cume, pero a cada paso hai que ver onde se poñen os pés para non escorrer ou tropezar.

A Gran Calzada, parte final, mergullándose no mar, cara á costa escocesa (XMLS)

A Gran Calzada é a parte máis longa, que arrinca dunha zona interior elevada, acantilada, e vai baixando en rampla para mergullarse no mar, onde se perde. Polo que sabemos, discorre polos fondos mariños durante uns 60 km ata volver á superficie na costa escocesa que se dexerga ó lonxe, en concreto, na Cova de Fingal (descuberta en 1772 polo naturalista Sir Joseph Banks). Vendo como se perde baixo o océano compréndese a crenza lendaria de que a afundiu baixo as augas o xigante escocés na súa fuxida. As pedras máis próximas ó mar adquiren unha cor negra permanente. Os vixiantes do recinto advirten do perigo de se achegar en exceso á beira do mar, tanto polas pedras esvaradías da parte máis baixa coma pola violencia das ondas descomunais (sic) que de cando en vez seica baten contra a costa.

A zona acantilada interior da Gran Calzada (XMLS)

O circuíto continúa en dirección leste entrando noutra baía, denominada en gaélico Port Noffer (‘Porto do Xigante’), onde se atopan formacións como a Bota do Xigante –a rentes do mar- ou, xa no alto, o Órgano, unha serie de columnas verticais que, coma as barbas da boca dunha balea, parecen gardar a entrada a unha cova. Unha boa parte dos nosos excursionistas achegouse a visitar esta formación, volvendo logo cara ó centro de recepción por un carreiro situado na parte alta, o Carreiro do Acantilado ou dos Pastores.

O Órgano (XMLS)

O percorrido longo continúa por este Carreiro do Acantilado cara ó leste; desde el pódense dexergar na beiramar formación denominadas A Harpa, as Chemineas ou o Órgano Español. As dúas últimas formacións están situadas no chamado en gaélico Port Na Spaniagh (‘Porto dos Españois’), que leva este nome porque na noite do 26 de outubro de 1588 un barco da Armada Invencible española, a galera Girona, naufragou nestas augas despois de bombardear As Chemineas ó confundilas cunha fortaleza. En 1967 uns mergulladores do grupo do belga Robert Stenuit descubriu o lugar onde se atopaban os restos do naufraxio, atopándose efectos persoais dos case 1.300 mariñeiros que alí afogaron.

Xantando nos exteriores do centro de recepción (XMLS)

O centro de recepción da Calzada conta cun centro de interpretación, no que non se esquecen as actividades para os nenos (debuxos animados contando a historia dos dous xigantes, coma tal). Hai un restaurante e unha cafetería e, como é lóxico, unha tenda de venda de produtos alusivos ás formacións pétreas: camisetas, suadoiros, chándals, reproducións en miniatura das columnas basálticas… O pagamento é en libras esterlinas, pero tamén se pode facer en euros se un está disposto a admitir as voltas en moeda británica. Nunha cunca de cerámica podíase ler esta frase (lapidaria, e nunca mellor dito): More than a pile of stones, para deixar claro que aquelas senlleiras formación xeolóxicas son “máis ca unha morea de pedras”. Por desgraza, as frases lapidarias dalgún dos nosos políticos son radicalmente opostas, e non hai máis que lembrar aquela de “As pedras non son máis que pedras” que xa pasou á historia ó introducila Manuel Rivas na boca dun contrabandista dinamiteiro nas primeiras páxinas da súa novela Todo é silencio (2010).

Reproducións das columnas basálticas
para regalos, na tenda (XMLS)

En fin, que de maneira case unánime os excursionistas consideraron que valera a pena percorrer tantos quilómetros para contemplar esta marabilla natural única no mundo. Pero igualmente non foron poucos os que opinaban que os nosos Penedos de Pasarela e Traba e outras formacións pétreas da Costa da Morte non lles tiñan moito que envexar. Os dous enclaves –Calzada e Penedos- conteñen formacións xeolóxicas completamente distintas, pero as dúas únicas no mundo, segundo os especialistas na materia (xeológos da Universidade de Adelaide, Australia, por exemplo). Uns e outros lamentamos que a Xunta de Galicia actual manteña no abandono o recinto dos Penedos de Pasarela e Traba –declarados Paisaxe Protexida (DOG 14-1-2009)-, cando tiña a obriga por lei de limpar a acondicionar a súa contorna e poñelos en valor. Tampouco hai iniciativa privada de ningunha caste: ¡que mellor cousa que os propietarios dos montes da acrópole de Pasarela se puxesen de acordo para explotaren eles o negocio! Pero a Galicia dun paso adiante e outro (ou outros) atrás é a que impera. Lembrando que hai uns anos había quen quería facer desaparecer os Penedos autorizando unha canteira, convén que se saiba que tamén as columnas basálticas da Calzada sufriron espoliación, pois cortáronse moitas delas para a súa venda; boa mostra de que ninguén é perfecto e que en todas partes hai cans descalzos…, pero, claro, ¡iso en Irlanda foi hai máis dun cento de anos! Con todo e con iso, non perdemos a esperanza de que nun prazo breve polo menos se limpen de toxos e mato os carreiros para poder visitar os Penedos cun mínimo de accesibilidade.

Hai pedras que son moito máis
ca [unha morea de] pedras (XMLS)

Non estaba no programa, pero se houbese máis tempo visitariamos a factoría do whisky Bushmills, a marca máis coñecida de Irlanda do Norte, que tamén se comercia na República de Irlanda (nesta a máis coñecida é Jameson).

Belfast

No camiño de volta visitamosBelfast, a capital de Irlanda do Norte desde a partición de Irlanda polo goberno británico en 1920. Non vimos por ningures, nos sinais das estradas, o seu nome en gaélico (Béal Feirste), sempre presente nas da República de Irlanda.

Murais na Falls Road de Belfast (foto XMLS)

O primeiro que fixemos ó entrar foi un percorrido no propio bus pola Falls Road, flanqueada nas súas beiras por muros ben altos que encerraban no seu interior un dos barrios católicos da zona oeste; estes altos valos, que na parte superior aínda levan os arames de espiños propios dun estado de sitio, conservan os expresivos murais reivindicativos da poboación católica, marxinada durante moitos anos no Ulster, como xa dixemos nas NOTAS SOBRE A HISTORIA DE IRLANDA (pp. 28-31). Non nos foi posible ver as torres Divis, onde os soldados británicos tiñan os seus postos de vixilancia para evitar enfrontamentos armados entre protestantes e católicos, a partir principalmente da década de 1960 e ata case a actualidade. Convén lembrar que os barrios comprendidos dentro destes altos muros quedaban pechados pola noite, a partir das 20 horas.

Detalle dalgúns murais: o da esquerda lembrando a conmemoración das folgas de fame (de membros do IRA); o segundo de cinco cubanos retidos en Miami na década anterior (XMLS)

Nos barrios protestantes hai edificios e/ou casas particulares nos que se fai ostentación da súa condición unionista británica, enarborando nas fachadas a bandeira británica (a clásica Union Jack ou Union Flag), a de Irlanda do Norte (a chamada Ulster Banner: unha conxunción da bandeira inglesa –a cruz vermella de san Xurxo sobre fondo branco- e a da provincia do Ulster –a palma dunha man no centro sobre a mesma cruz-) e mesmo a escocesa (a cruz branca de santo André sobre fondo azul); cómpre ter presente que os presbiterianos (calvinistas) norirlandeses son descendentes de colonos escoceses dos séculos XVII e XVIII.

As identidades dos moradores desta casa non
ofrecen dúbida (foto XMLS, desde o autobús)

Sen haber unanimidades por ningunha das partes, lembremos que a maior parte dos protestantes de Irlanda do Norte son unionistas e consideran a súa provincia (o Ulster) unha nación (Northern Ireland ‘Irlanda do Norte’) integrada no Reino Unido da Gran Bretaña (xunto coas outras tres: Escocia, Gales e Inglaterra). A maior parte dos católicos non pensan igual, pois para eles o Ulster (seis condados do que eles chaman The North of Ireland -‘o norte de Irlanda’- máis os outros tres da República de Irlanda) non ten as características propias dunha nación, senón que é unha provincia histórica da illa que debera estar integrada na República de Irlanda; ondean a bandeira tricolor republicana: verde, branca e laranxa. En 1920, cando se produciu a partición da illa, en Irlanda do Norte había 1.500.000 protestantes (presbiterianos e anglicanos) fronte a medio millón de católicos; hoxe hai máis igualdade numérica: protestantes 895.500 e católicos 737.500. Desde maio de 2007 o goberno autonómico é compartido entre o Partido Unionista Democrático e o Sinn Féin.

O curioso é que os deportes se organizan sobre a base dunha única Irlanda, toda a illa, sen ter en conta a división política. Este é o caso do fútbol gaélico, o rugby, o hockey, o baloncesto, o criquet ou o hurling. Por exemplo: o fútbol gaélico organízao por condados para toda a illa a Asociación Atlética Gaélica (GAA), desde 1887. No tocante ás seleccións nacionais, a de rugby -que participa no Torneo das Seis Nacións-, representa a toda a illa (República de Irlanda e Irlanda do Norte xuntas). A excepción é o fútbol (soccer), pois Irlanda do Norte -coma Gales e Escocia, nacións integrantes do Reino Unido- tamén ten selección propia. O seu futbolista máis famoso foi George Best, do Manchester United da década de 1970; a bebida acabou coa súa carreira e tamén coa súa vida; o aeroporto internacional de Belfast leva o seu nome. Non sabemos de ningún club de fútbol de Belfast ou de Irlanda do Norte medianamente coñecido, nin de que haxa unha Liga propia, como ten Escocia (Gales xa non, a proba é que na actualidade compiten na Liga inglesa dous equipos galeses: o Cardiff e o Swansea).
As simpatías dos supporters (seareiros) futbolísticos norirlandeses deben estar co Liverpool inglés (en Belfast vimos unha tenda deste club). O Liverpool Football Club é tamén o equipo inglés preferido dos outros irlandeses, quizais porque a partir da Gran Fame houbo moita emigración irlandesa a esta cidade. Ás veces no estadio de Alfield de Liverpool escóitase cantar a coro o retrouso da balada irlandesa The fields of Athenry con letra adaptada. Tamén a cantaron no tramo final do partido da Eurocopa 2012 entre as seleccións de España e da República de Irlanda os seareiros irlandeses, nun canto colectivo e patriótico para animar os seus xogadores, que xa ían perdendo por 4-0 (pode verse e escoitarse en youtube: http://www.youtube.com/watch?v=LuOYYHLZEQk). Os foros loaron moito este acto, pois os afeccionados irlandeses aceptaban a derrota pero seguían animando os seus xogadores lembrándolles unha das máis sentidas cancións irlandesas (a un condenado a presidio por roubar millo para alimentar a súa familia, na época da Gran Fame). O Celtic de Glasgow (Escocia), fundado por católicos irlandeses emigrados, tamén goza das simpatías dos irlandeses; ben que o notamos no pub do noso hotel de Dublín polos berros de alegría de todos os clientes cando este equipo lle dera a volta ó marcador nun partido da previa da Champions.

Rúa céntrica de Belfast (XMLS)

Detivémonos no centro da cidade e deu tempo para dar un breve paseo polas súas rúas máis céntricas na tarde solleira que afortunadamente nos tocou. Malia certos acontecementos recentes –non había moito tempo que volvera haber enfrontamentos entre as dúas comunidades-, pareceunos unha cidade moi tranquila, e case parecía imposible un enfrontamento tan sanguento durante tantos anos nunha cidade que apenas chega ós 300.000 hab (non máis grande que Vigo ou A Coruña) e que, por forza, todos os veciños se teñen que coñecer.

Entre outros edificios monumentais, vimos o City Hall, coa súa monumental cúpula –edificio iniciado en 1888 para conmemorar a declaración de Belfast como cidade pola raíña Vitoria- e a Albert Tower, unha torre que recorda o Big Ben do Parlamento Británico, dedicada ó príncipe Albert, o marido da raíña Vitoria.

Xunto a unha tenda da firma galega Zara o noso grupo atopou unha rapaza galega, chamada Adriana (de Padrón), que se achegou a nós ó nos escoitar falar en galego. Acababa de chegar de Galicia de volta das súas vacacións. Conseguira traballo na cidade a través da Rede, primeiro coma coidadora de nenos e agora nunha tenda de roupa. Emocionárase ó escoitar falar no noso idioma e, como aínda traía a morriña da casa, non puido resistir a tentación de botar unha parolada connosco (unha mostra máis de que a lingua de noso é o que máis nos identifica: é o noso escudo, xa o dicía o poeta).

Con Adriana (a da maleta), a moza padronesa que se emocionou ó escoitarnos falar en galego (XMLS)

Non deu tempo para achegarnos ó Museo do Titanic, situado no porto, preto dos famosos estaleiros Harland and Wolff, onde se construíra antes de 1912. O Museo inaugurouse en 2012 para conmemorar o centenario do afundimento do transatlántico. Como aconteceu co Museo Guggenheim de Bilbao, este de Belfast contribuíu sen dúbida a mellorar a estética dos docks da embocadura do río Lagan.

Como xa non estaba previsto, tampouco puidemos achegarnos á fortaleza de Carrickfergus, protectora de Belfast e da súa baía en séculos anteriores. Carrickfergusé, ademais, o título dunha das baladas máis bonitas e melancólicas da música irlandesa, interpretada por moitos grupos e cantantes (entre eles Van Morrison, natural de Irlanda do Norte).

Con certa melancolía –nós tamén- emprendemos a viaxe de volta a Dublín e Dùn Laoghaire. Á noite houbo cea de despedida no hotel Tara Towers, que fora a nosa última base operativa.

Atravesando o río Liffey e despedíndonos de Dublín, co noso “comandante ó volante”, Pablo Bustelo, levándonos ó aeroporto (XMLS)

Ó día seguinte, xoves 29, Pablo Bustelo deixounos no aeroporto dublinés para despegar no Aer Lingus ás 12,30 horas, e el continuou cara ó porto irlandés de Rosslare para embarcar no ferry en dirección a Cherburgo (Normandía), facendo o resto do camiño cara a Compostela por vía terrestre.

En menos de dúas horas chegamos ben a Lavacolla e, á saída, fixemos varias fotos de familia.

O 31 de agosto o xornalista que nos acompañou, A. Lavandeira, publicaría a súa segunda e última crónica da viaxe en La Voz de Galicia (edición de Carballo): "Fin a una profunda inmesión en el celtismo atlántico. El Seminario de Estudos Comarcais regresa de su viaje por las leyendas" : http://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/2013/08/31/fin-profunda-inmersion-celtismo-atlantico/0003_201308C31C8991.htm

E, como dicía o coello Bugs Bunny… that’s all folks! THE END

Saves and sounds at Lavacolla Airport (foto Emilio Roca)

Admin

Irlanda, SEMESCOM, Viaxe a Irlanda

Uncategorized

O máis famoso dos pubs do barrio The Temple (XMLS)

21 Out 0

Capítulo 6 (martes 27 de agosto): “In Dublin’s fair city…”

NA PROCURA DO MEGALITISMO ATLÁNTICO E DAS FISTERRAS EUROPEAS:

CRÓNICA DA VIAXE A IRLANDA DO SEMINARIO DE ESTUDOS DA COSTA DA MORTE (22-29 DE AGOSTO DE 2013)

**Capítulo 6 (martes 27 de agosto): “In Dublin’s fair city…”**

(coma en todos capítulos, amplíese a información
no ITINERARIO APROXIMADO,
e tamén nas
NOTAS SOBRE A HISTORIA DE IRLANDA;
os dous documentos colgados
no web do SEMESCOM)

O martes 27 dedicámolo todo enteiro a visitar os principais monumentos e lugares da fair city of Dublin (“a bonita cidade de Dublín”), como se anuncia no comezo da xa famosa canción de Molly Malone, himno oficioso irlandés que rapidamente se incorporou ó repertorio musical dos viaxeiros, pois cantouse colectivamente ‘a capella’ no autobús en varias ocasións, tanto na versión inglesa –algúns fixeron un curso-exprés— coma na adaptación máis ou menos afortunada ó galego de certo individuo. Nas viaxes do Seminario xa vai sendo tan coñecida coma O miudiño ou A Rianxeira. As correspondentes letras están ó final da nosa guía de man, aínda que ó remate desta crónica volveremos publicalas se por un casual alguén as extraviou. Hai permiso para cantalas onde se queira; todo sexa por potenciar a fraternidade breogánica iniciada hai catro mil anos. (E ningunha delas está rexistrada na SGAE).

O martes 27 de agosto tocounos Dublín, a capital da República de Irlanda, e xa non era sen tempo. Deuse liberdade de movementos a todos os viaxeiros e viaxeiras, para que cadaquén organizase o día como lle petase, en grupo ou en solitario. Na guía impresa que se entregara en Lavacolla había unha ampla relación de lugares a visitar.

O famoso patio de Kilmainham Gaol, presente en varios filmes (foto XMLS)

Uns visitaron -visitamos- a prisión-museo de Kilmainham (Kilmanham Gaol), monumento nacional irlandés polo seu significado histórico, pois malia que fora concibida coma unha prisión para todo tipo de delincuentes cando o goberno británico a construíra en 1795, o certo é que por ela pasaron a maior parte dos líderes nacionalistas irlandeses, tanto do séc. XIX coma do XX. Atópase a certa distancia do centro histórico da cidade, na zona oeste, na parte sur do río Liffey. Recoméndase coller un bus desde o centro histórico e levar os cartos xustos para o billete (entre 1,50 e 2 €, dependendo da distancia), pois os condutores non devolven cambio; pero, iso si: son moi amables e preocúpanse de avisar en chegando á parada pola que un preguntou.

O guía da prisión-museo de Kilmainham (foto XMLS)

Na prisión-museo cóbrase entrada, cunha redución para xubilados e rapaces. Non hai audioguías: as explicacións son só en inglés (non hai audioguías plurilingües) e recoméndase estar ó tanto da historia contemporánea de Irlanda, pois o guía –posiblemente un antigo militante do IRA (antigos membros desta organización foron os que máis se esforzaron por recuperar o edificio para a súa musealización)- falaranos dos anos da Gran Fame (1845-1849) e dos presos políticos que pasaron polas súas celas dando por sentado de que estamos ó tanto dos feitos e coñecemos os personaxes históricos dos que se fala: Robert Emmet dos Irlandeses Unidos (axustizado alí en 1803), Charles Parnell (que estivo en 1882) e, sobre todo, boa parte dos que lideraran o Levantamento do Luns de Pascua de 1916 (sinálase o lugar onde foron fusilados polos británicos 14 deles). Non se ocultan tampouco os fusilados polos propios irlandeses uns anos despois, durante a guerra civil de 1922-1923: os nacionalistas contrarios ó Acordo de 1921 co goberno británico, executados polo goberno do Estado Libre Irlandés. Tanto no ITINERARIO APROXIMADO (pp. 23-24) coma nas NOTAS SOBRE A HISTORIA DE IRLANDA (pp. 21-23) había abundante información sobre todo isto.

Placa cos nomes dos 14 fusilados do
Easter Rising Monday de 1916, no muro onde se executou a sentenza (foto XMLS)

Seguindo pola banda sur do río Liffey, de camiño cara ó centro histórico e comercial, queda a Factoría da cervexa Guinness, un dos lugares máis visitados de Dublín que, non obstante, non atraeu moito ós nosos viaxeiros (non sabemos de alguén que a visitara). A entrada é cara: 16,54 € (con dereito a unha boa pinta, que todo hai que dicilo). è ver información no ITINERARIO p. 21.

Máis adiante, volvendo cara ó centro en dirección leste, queda o Castelo de Dublín -edificio pouco querido polos irlandeses, pois durante 700 anos (de 1204 a 1922) representou o dominio británico en Irlanda-, e non lonxe a Catedral de Cristo (Christ Church Cathedral) ou da Santísima Trindade(The Most Holy Trinity) –ten todos estes nomes; a máis antiga da cidade (dos séculos XII e XIII), actualmente é sede do bispo anglicano de Dublín- e a catedral de San Patricio –tamén anglicana, pero non sede do bispo, pero si Catedral Nacional de toda a illa; no seu interior está a tumba do escritor Jonathan Swift, o d’As viaxes de Gulliver(cóbrase entrada por visitar o templo; 4 ou 5 €).

Catedral de Cristo ou da Stma. Trindade (anglicana) [foto XMLS]

Outra visita inescusable é ó Trinity College, magno edificio que mandara construír Isabel I en 1592. O máis interesante é a súa biblioteca, onde se garda o Libro de Kells (séc. IX), e outras xoias bibliográficas coma os Libros de Durrow (séc. VIII), de Armagh (séc. IX) e o de Dimma (séc. XII). Todos libros relixiosos con espléndidas ilustracións dos monxes irlandeses. Neste lugar tamén se atopa a harpa máis antiga de Irlanda, duns 500 anos de antigüidade. A Biblioteca do Trinity College conta con máis de 4.250.000 libros, pois ten o dereito legal a recibir unha copia de todos os libros publicados en Gran Bretaña e Irlanda cada ano (deste xeito, entran 100.000 exemplares anuais). è ver máis información no ITINERARIO APROX. p. 23.

Biblioteca do Trinity College (foto Emilio Roca)

A harpa máis antiga de Irlanda (foto Emilio Roca)

Ó sueste do Trinity College queda a National Gallery (museo de pintura con ricas coleccións de pintores europeos) e o National Museum (Museo Nacional), cunha parte arqueolóxica moi interesante. Varios viaxeiros non deixaron de visitar estes museos, de entrada gratuíta, pois dependen do Estado.

Volvendo cara ó Trinity College, na Grafton Street, atópase a escultura de bronce da famosa Molly Malone, vendedora ambulante de mexillóns e berberechos (e peixe, é de supoñer), coa que todos os turistas sen excepción nos retratamos. Preto queda o edificio do Banco de Irlanda, neoclásico do séc. XVIII. O barrio do The Temple, con moitos pubs e moita marcha nocturna, queda entre este edificio e o río Liffey.

O máis famoso dos pubs do barrio The Temple (XMLS)

Á beira esquerda do río Liffey e á parte norte da cidade chégase pola ponte Carlisle, que nos leva directamente á principal das rúas comerciais dublinesas: a Ó Connell Street, en honra a este político nacionalista do séc. XIX, un dos primeiros en utilizar a non-violencia para conseguir os seus obxectivos (o autogoberno de Irlanda); ten unha estatua sobre un alto pedestal ó principio da rúa. Non é o único que ten estatua nesta vía, pois tamén contan con cadansúa os políticos William Ó Brien e Charles Parnell, o sindicalista James Larkin e o enxeñeiro John Gray (este por traer a auga corrente á cidade). Nunha das rúas transversais atópase tamén a escultura de bronce do escritor James Joyce.

Cinseiro do The Temple Bar (foto XMLS)

Esta rúa é longa e ancha, e conta cos mellores comercios da cidade. Na zona intermedia atópase o histórico Edificio de Correos, que fora tomado polos rebeldes de 1916; arriaron a bandeira británica e fixeron ondear a aínda proscrita irlandesa; o exército británico bombardeouno sen miramentos, matando tamén á poboación civil (os xa famosos “danos colaterais”…). Os outros edificios que ocuparan os sublevados do Luns de Pascua foran o das Catro Cortes e o da Aduana, situados na beira esquerda do río Liffey.

Ó Connell Street, co novo obelisco e o edificio de Correos, onde os sublevados en 1916 se fixeran fortes
(foto XMLS)

Diante do Edificio de Correos estaba afonte de Anna Livia –personificación feminina do río Liffey-, erixida en 1988 para conmemorar o milenio da cidade. Non puidemos vela e supoñemos que foi substituída por unha altísima agulla ou obelisco que domina este espazo; quizais se acabou retirando a fonte, pois seica os dublineses a bautizaran como “the floozy in the jacuzzi” (‘a puta no jacuzzi’) e debía ser motivo de escándalo e mofa. En fin, que parece que este lugar está destinado a ter unha columna xigantesca, pois durante o dominio británico aquí houbera unha altísima columna dedicada ó almirante Nelson (semellante á de Trafalgar Square en Londres); tras a independencia irlandesa eliminouse este símbolo do colonialismo británico.

A pouca distancia desta zona intermedia da longa rúa, nunhas rúas secundarias situadas cara ó leste, está situada a St. Mary’s Church (a Pro –Cathedral ou catedral católica), do arcebispo de Dublín e primado de Irlanda. Coma todas as catedrais católicas, construíuse tardiamente, en 1871 (lémbrese que as leis penais (Penal Laws) anticatólicas impediron durante séculos ós católicos practicar publicamente a súa relixión) En 1922 celebrouse nela o funeral por Michael Collins, asasinado nunha embocada durante a guerra civil.

Monumento a Parnell na Ó Connell St.
coas frases citadas (XMLS)

Esta rúa remata no monumento a Parnell, que ademais da súa figura contén inscritas unhas frases que foron guía do nacionalismo irlandés: «Ningún home ten dereito a fixar os límites do progreso dunha nación. Ningún home ten dereito a dicirlle ó seu país “ata aquí podes chegar, pero non máis lonxe”. Nunca intentamos fixar o “Non Plus Ultra” no proceso de constitución da nación irlandesa nin nunca o faremos».

è sobre a importante figura de Parnell, ver NOTAS HISTORIA DE IRLANDA, pp. 19-20.

Despois atópase a Parnell Square, onde se pode visitar os Museo dos Escritores de Dublín (Dublin Writters’ Museum), con foros, manuescritos, publicacións dos escritores máis coñecidos (Bernard Shaw, Joyce, Oscar Wilde, J. Swift… Na cidade hai roteiros dalgúns destes escritores, coma o de Leopold Bloom, protagonista do Ulyses de Joyce.

James Joyce (o da estatua, claro)

Xa no eido máis ou menos sociolóxico, engadir que nos deu a impresión de que sentar nunha rúa e poñerse a pedir non debe ser mal negocio en Dublín. Ó anoitecer vimos na ponte Carlisle como unha parella nova, quizais pertencente a algunha organización caritativa da cidade, lles levaba nun termo uns cafeíños (ou teíños) a dous esmoleiros alí situados, para axudalos a pasar a noite. Os esmoleiros eran bastante novos e non tiñan mala presenza. Para quen non o saiba, unha das nosas viaxeiras sentou un momento nunha rúa para cambiar o calzado e ó pouco tempo xa tiña un par de almas caritativas deixándolle uns euros na man (hai testemuño gráfico, que preferimos non publicalo). ¡Mágoa non traer connosco unha gaitiña galega, que pagabamos media viaxe en calquera esquina de Ó Connell Street! Para outra vez xa o sabemos…

Típicos turistas retratándose coa berberecheira Molly Malone

A materia prima de Molly (foto XMLS)

MOLLY MALONE[1]

Versión en inglés

Versión en galego

In Dublin’s fair city

where the girls are so pretty

I first set my eyes on sweet Molly Malone;

as she wheeled her wheelbarrow

through streets broad and narrow

crying cockles and mussels alive, alive-oh!

(chorus):

Alive alive-oh, alive alive-oh

crying cockles and mussels alive alive-oh!

She was a fishmonger

and sure it’s no wonder

for so were her father and mother before;

they both wheeled their barrows

through streets broad and narrow

crying cockles and mussels alive, alive-oh!

(chorus):

Alive alive-oh, alive alive-oh

crying cockles and mussels alive alive-oh!

She died of a fever

and no one could save her

and that was the end of sweet Molly Malone;

her ghost wheels her barrow

through streets broad and narrow

crying cockles and mussels alive, alive-oh!

(chorus):

Alive alive-oh, alive alive-oh

crying cockles and mussels alive alive-oh!

Alive alive-oh, alive alive-oh

crying cockles and mussels alive alive-oh!

Alive alive-oh, alive alive-oh

crying cockles and mussels alive alive-oooh!

De varanda por Irlanda,

oito días de parranda,

(os) meus ollos fixei na sweet Molly Malone;

da carreta turrando,

pola rúa berrando:

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, ho!”

CORO: ¡Hai, hai, hai, hai, ho!

¡Hai, hai, hai, hai, ho!

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, ho!”

Era ela peixeira,

en mercados e feiras;

(como) así o foran (os) seus pais en Cork,

das carretas turrando,

pola rúa berrando:

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, ho!”

CORO: ¡Hai, hai, hai, hai, ho!

¡Hai, hai, hai, hai, ho!

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, ho!”

A súa vida foi breve,

pois morreu dunha febre,

e na Compaña anda a sweet Molly Malone;

da carreta turrando,

pola rúa berrando:

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, ho!”

CORO: ¡Hai, hai, hai, hai, ho!

¡Hai, hai, hai, hai, ho!

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, ho!”

¡Hai, hai, hai, hai, ho!

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, ho!”

¡Hai, hai, hai, hai, ho!

“¡Peixe fresco, ben fresco, hai, hai, hai, hai, hooo!”

[1] Versión libre para potenciar a irmandade galego-irlandesa dos tataranetos de Breoghan.

Admin

SEMESCOM, Viaxe 2013, Viaxe a Irlanda

Uncategorized

15 Out 0

Capítulo 5 (luns 26 de agosto) Dublín – Monasterboice – Brú na Bóinne – Hill of Tara – Trim – Dublín (Viaxe a Irlanda)

NA PROCURA DO MEGALITISMO ATLÁNTICO E DAS FISTERRAS EUROPEAS:

CRÓNICA DA VIAXE A IRLANDA DO SEMINARIO DE ESTUDOS DA COSTA DA MORTE (22-29 DE AGOSTO DE 2013)

Capítulo 5 (luns 26 de agosto)

Dublín – Monasterboice – Brú na Bóinne – Hill of Tara – Trim – Dublín

(coma en todos capítulos, amplíese a información no ITINERARIO APROXIMADO, e tamén nas NOTAS SOBRE A HISTORIA DE IRLANDA)

De Dublín saímos de mañá en dirección norte, na procura do Val do río Boyne (Bóinne en irlandés), onde se atopan os monumentos megalíticos máis importantes de Irlanda e o campo de batalla do Bóinne, acontecida nas beiras deste río o 1º de xullo de 1690, que marcou un antes e un despois na historia da illa de Irlanda. Nas nosas NOTAS SOBRE A HISTORIA DE IRLANDA (pp. 10-11) xa indicamos que esta fora a batalla máis importante acontecida en chan irlandés, e que supuxera o sometemento dos católicos á minoría protestante (Protestant Ascendency) durante séculos. A chamada Orde de Orange de Irlanda do Norte ata hai pouco celebraba con provocadores pomposos desfiles esta vitoria (trasladada ó 12 de xullo polos cambios do Calendario Gregoriano).

DSC05115 Monasterboice (26-8-2013) Cruz Muirdach, séc. X

Cruz de Muiredach de Monasterboice (foto X.Mª Lema)

A primeira visita foi ás ruínas do mosteiro de Monasterboice, fundado por san Buithe (san Boecio), seguidor de san Patricio, a finais do séc. V. Fora asaltado polos viquingos no ano 968. O máis interesante deste enclave é a súa torre cilíndrica de 30 m de altura (que servía de refuxio ós monxes durante os ataques viquingos) e o seu cemiterio, inzado de cruces ‘irlandesas’ (co característico círculo unindo os brazos). O noso propósito era contemplar as máis antigas e artísticas destas cruces, decoradas con relevos alusivos a escenas bíblicas ou da paixón de Cristo. A máis antiga e máis artística é chamada cruz de Muiredach, nome que recibe polo nome do seu doador, que figura nunha inscrición da base: “unha oración por Muiredach, por quen se fixo esta cruz”. Pola base tamén aparecen dúas figuras tirándose mutuamente da barba, detalle que, segundo Pablo Sanmartín, tamén aparece no románico de Moraime. Data do séc. X. Lembremos que os cruceiros galegos máis antigos –o de Melide, por exemplo- son os datados no séc. XIV. O Cruceiro dos Santos de Bamiro –esa marabilla escultórica gótica que milagrosamente se mantén totalmente desprotexida nunha encrucillada de monte- data dos sécs. XV ou XVI. Véxase no ITINERARIO APROXIMADO… (p. 18-19) a descrición dos relevos das tres principais cruces e da historia do mosteiro de Monasterboice. A entrada a este cemiterio é gratuíta, pero existe un centro de recepción móbil (unha caseta de madeira), atendida por un xubilado, que ten á venda postais e publicacións.

DSC05118 Monasterboice (26-8-2013) Cruz Muirdach, séc. X

Os ‘tiradores’ de barba de Muiredach (foto XMLS)

A seguinte visita foi ó túmulo megalítico de Newgrange, o máis famoso dos monumentos do conxunto arqueolóxico de Brú na Bóinne (‘Mansión ou pazo do [río] Bóinne’); os outros son os de Knowth e Dowth. Este conxunto, situado a uns 8 km ó oeste da cidade de Drogheda, foi declarado Patrimonio da Humanidade pola UNESCO, e é un dos enclaves máis importantes do megalitismo europeo (véxanse as súas características no ITINERARIO APROXIMADO… (p. 17-18). O centro de recepción de todo o conxunto está situado ó sur do río Bóinne; os tres monumentos ó norte, na beira esquerda. O campo da Batalla do Bóinne, que non puidemos visitar por falta de tempo (tampouco estaba no programa), tamén na beira sur, a poucos quilómetros de Drogheda.

Túmulo central de Knowth (dta.) e unha das 17 tumbas satélites (esq.) (foto XMLS)

Cando no centro de recepción sacamos as entradas para visitar o túmulo de Newgrange atopámonos coa desagradable sorpresa de que o tique só nos habilitaba para ver o centro de interpretación do monumento, pero non o monumento en si, pois as entradas para ese día xa estaban vendidas. A responsable da recepción explicounos que a sona de Newgrange é tan grande que, especialmente nos meses de verán, os visitantes corren o risco de non poder facer a visita se non chegan cedo. A recepcionista mesmo parece que deixou caer que tiñamos que ter feitas as reservas con meses de antelación, pero iso contradicía o que se advirte moi ás claras no propio sitio web do monumento (http://www.newgrange.com/visitor.htm): que non se poden reservar as entradas con antelación (“Tickets… cannot be reserved in advance”). O que si se avisa é que, como o acceso a Newgrange e Knowth é limitado, non se garante que todo o mundo poida acceder ós monumentos, polo que se recomenda que o día previsto para a visita se chegue o máis cedo posible.

Ofrecéusenos como alternativa a visita a outro monumento, o de Knowth, que acabamos aceptando. Non existe acceso público por estrada a este monumento, de xeito que se nos trasladou en dous buses especiais de enlace (shuttle buses) de 24 prazas exactas cada un (como eramos 51 viaxeiros en total, tres dos nosos tiveron que ir noutra excursión).

En Knowth, atendendo ás explicación da guía (foto Mª. Xosé Troitiño)

É ben certo que non hai mal que non haxa ben, pois ó final saímos gañando co cambio, pois Knowth, aínda que non ten a sona de Newgrange, non só o supera en tamaño, senón tamén en importancia arqueolóxica.

Iso foi das primeiras cousas que nos dixo a amable guía que nos estaba esperando, que tamén nos informou que Knowth, ademais do gran túmulo central (67 m de diámetro e 12 de altura) conta con 17 pequenas tumbas-satélice ó seu arredor, inexistentes tanto en Newgrange coma en Dowth. O gran túmulo central ten na súa circunferencia 127 pedras “de borde” (kerbstones), a maior parte decoradas con espirais, rombos e serpentiformes, pero tamén con outras imaxes, de formas variadas (cun total de 300 pedras gravadas, Knowth está considerada unha das principais estacións de arte megalítica de Europa).

Este túmulo presenta outra particularidade: que ten dous corredores en dirección á cámara mortuoria central independentes un do outro (Newgrange só un); o do leste mide 34 m e chega á cámara mortuoria (a través del recíbese, durante uns 15 min., os primeiros raios de sol no solsticio de inverno, como acontece tamén en Newgrange); o do oeste mide 30 m e non dá chegado á tumba. O famoso arqueólogo George Eogan empezou as escavacións en 1962, e cinco anos despois descubriu o corredor leste e a cámara. Desde aquela viñéronse facendo escavacións periódicas, con novos descubrimentos (un deles, un curioso calendario lunar). A guía tamén falou de que unhas pedras que había diante da entrada ó corredor leste, se trouxeran desde distancias moi longas: os brancos seixos (flintstones) desde as montañas de Wicklow (70 km ó sur de Dublín), e as outras desde Dundalk (a uns 25 km ó norte).

Os viaxeiros no cume do gran túmulo de Knowth, seguindo as explicacións da guía (foto Sinda Cundíns)

Os inicios do xacemento datan do 4.000 a.C., pero o fundamental da obra parece que se construíu entre o 2.500 e o 2.000 a.C., roldando xa coa Idade do Bronce. Como acontece co crómlech de Stonehenge en Inglaterra e cos megálitos bretóns, o túmulo foi reutilizado en séculos posteriores, mesmo xa na era cristiá. Sobre o seu cume quedan as marcas do perímetro cuadrangular dun muro que pertenceu a unha mansión da época das invasións viquingas do séc. X; puidemos ascender a este lugar por unha escaleira de madeira e contemplar desde alí unha ampla paisaxe.

O gran túmulo de Knowth (XMLS)

A seguinte visita foi ó Outeiro de Tara (Hill of Tara), outro monumento megalítico con moito simbolismo na historia de Irlanda, pois nel considérase que tiñan a súa sede os primitivos reis da illa (véxase ITINERARIO APROXIMADO… (p. 20). A entrada é gratuíta, e conta cun centro de recepción onde se facilita todo tipo de información. O outeiro consta de dous monumentos principais: o que parece ser outro túmulo megalítico cunha entrada pétrea alintelada (protexido na actualidade cunha cerca de aramio, non sabemos se por escavacións ou por arranxos) e a Pedra de Pé, unha pedrafita de escasa altura a pé da que eran coroados os Grandes Reis irlandeses.

Hill of Tara (XMLS)

Segundo a lenda, neste lugar san Patricio derrotaría os druídas do rei gaélico Lóegaire, que permitiu que o santo lles predicase o Evanxeo ós seus súbditos. No séc. XIX o político nacionalista Daniel Ó Connell logrou xuntar a pé deste outeiro máis de cen mil persoas para reclamar a derrogación da Acta de Unión de Gran Bretaña e Irlanda de 1801 (ver NOTAS HISTORIA DE IRLANDA, p. 15).

Desde o alto do outeiro dexérgase unha extensa paisaxe. Hai que di que se ven terras das catro provincias irlandesas (Ulster, Leinster, Munster e Connacht). Aínda que a illa non ten moitas alturas, pareceunos bastante difícil. Nun lateral había unha árbore cun panos, trapos e papeis pendurados; debía ser unha árbore do amor, a xulgar por algúns dos papeis escritos.

Castelo de Trim e río Bóinne (XMLS)

Seguindo as suxestións dun dos nosos activos viaxeiros, visitamos logo a pequena e fermosa cidade de Trim, para ver sobre todo as ruínas do seu castelo medieval, situado na beira dereita do río Bóinne. Valeu a pena desviarse para iso, pois xunto coas súas murallas ocupa unha extensión de 30.000 m², o que o converte no castelo máis extenso de Irlanda e da arquitectura normanda en Europa. O máis sobranceiro é a súa torre central, a torre da garda ou da homenaxe, de tres alturas, construída en tres fases: a primeira por Hugh de Lacy en 1174, a segunda en 1196 e a terceira por Walter de Lacy, o fillo de Hugo, en 1206. O tal Hugh era de ascendencia normanda (lémbrese a conquista de Inglaterra no ano 1066, por parte do duque de Normandía, Guillerme o Conquistador; o ano pasado puidemos ver o seu castelo en Caen). A muralla data duns anos despois, 1250. Neste castelo rodáronse en 1994 escenas do filme Braveheart, de Mel Gibson, actor e director americano descendente de escoceses.

O histórico río Bóinne e a ponte medieval de Trim (foto XMLS)

Admin

SEMESCOM, Viaxe 2013, Viaxe a Irlanda

Uncategorized

30 Set 0

Capítulo 4: Shannon – cantís de Moher- rexión de Burren – anta de Pol na Brone – Galway – Athlone – Dublín (Viaxe a Irlanda)

**NA PROCURA DO MEGALITISMO ATLÁNTICO E DAS FISTERRAS:
CRÓNICA DA VIAXE A IRLANDA DO SEMINARIO DE ESTUDOS DA COSTA DA MORTE**

(22-29 DE AGOSTO DE 2013)

Capítulo 4: (domingo 25 de agosto)

Shannon – cantís de Moher- rexión de Burren – anta de Pol na Brone – Galway – Athlone – Dublín

De Shannon saímos de mañá en dirección oeste cara á península de Burren, tendo como primeiro obxectivo a visita ós impresionantes cantís de Moher, a uns 60 km do punto de partida, por estradas secundarias. Pasamos preto de Inis / Enis (25.000 hab) localidade na que hai uns anos había unha numerosa colonia brasileira: era habitual ver polas súas rúas xente vestida coa camisola amarela da selección do Brasil.

Furna nos cantís de Moher (XMLS, 2013)

Albiscamos o mar en Lahinch, vila con praia de grandes ondas para surfistas; bordeamos un campo de golf preparado nas dunas fixas da súa praia.

Os cantís de Moher contan cunha ampla zona de estacionamento. A recepción atópase disimulada baixo terra, como tamén o están diversas tendas de recordos, para respectar a paisaxe. Cóbrase entrada, como era de esperar. Primeiro hai que pasar por un centro de interpretación no que se explica a formación dos cantís. Despois sáese ó exterior. Tomando o camiño do norte chégase átorre Ó Brien, construída en 1853, desde a que se acadan as mellores vistas (tamén se cobra por subir a ela, dous ou tres euros). Pouco despois da torre remata a área de protección dos cantís, pero o visitante pode seguir na dirección norte subir por un pasadoiro e logo por uns carreiros que bordean os acantilados, xa sen a protección de ningún valo, pois xa non pertencen á empresa que xestiona os cantís. Indo con prudencia non hai maior perigo. Neste percorrido hai paisaxes espectaculares dos acantilados. Cara ó noroeste óllanse as tres illas de Aran, que non puidemos visitar porque para iso tiñamos que destinar un día completo (traslado en barco, estadía etc.): Inisheer (a máis próxima), Inishman (a do medio) eInishmore (a máis afastada e a máis grande) è véxase no ITINERARIO APROXIMADO (p. 14) unha breve información sobre estas illas. Inish significa “illa” en gaélico. Lembramos tamén o documental Man of Aran(1932), do americano Robert Laherty, que narra a dura vida dos habitantes de Inishmore, principalmente dos que vivían do mar: aparecen mariñeiros vogando nos currags, lanchas de orixe prehistórica, de proa moi ergueita, que aínda hoxe se conservan.

Outra vista dos cantís de Moher (XMLS, 2013)

O tempo deu xusto para volver e comer algo nalgúns dos restaurantes da recepción, aínda que houbo viaxeiros que preferiron apurar o bocadillo e ir visitar a zona sur, que tamén conta con excelentes vistas.

Logo, por estreitas –pero ben asfaltadas- estradas, internámonos no interior da meseta de Burren na procura do dolmen de Pol na Brone (Poll na mBrón en irlandés, que significa ‘burato no muíño de pedra’). Atopámolo nun lugar solitario en plena rexión de Burren, nunha paisaxe de chan calizo no que se integra. Trátase dun monumento megalítico moi semellante a calquera das antas galegas, coa clásica forma de mesa de pedra, pero a moitos nos quedou a dúbida de que, dado o hermético solo calizo no que se levanta, servise coma os galegos para fins funerarios. A visita tamén serviu para comprobar in situ como é o solo de laxas calizas (limestone), e das súas fendas de filtración para debaixo da terra. Ademais duns letreiros que informaban sobre o monumento, tamén había outros que explicaban a formación do solo. Cómpre engadir que tamén había un vixilante para procurar que ninguén atente contra o monumento ou contra a contorna, aínda que pensamos que non faría falla polo espírito cívico dos irlandeses e, principalmente, polo amor ó seu país, sabedores do importante que é o seu patrimonio histórico e cultural (non quere dicir que non existan vándalos coma en todas partes, pero menos que en Galicia).

Dolmen de Pol na Brone (XMLS, 2013)

Sempre por estradas estreitas nas que había que ter precaución cando nos cruzabamos con outros automóbiles, continuamos cara ó norte e fixemos unha breve parada, nunha inmensa paisaxe calcaria, no momento en que iniciabamos o descenso da meseta de Burren cara á baía de Galway.

Pasamos a vila de Ballyvaughan, xa no mar, e continuamos por estradas estreitas ata acadar a N-18 (de Limerick a Galway). Fíxose algo longa esta peregrinaxe por estradas estreitas, pero esa é a política irlandesa: non alterar a paisaxe en exceso coas comunicacións, respectando incluso o trazado dos antigos camiños, sobre todo se teñen valos ás súas beiras. Ignoramos a opinión dos habitantes destas zonas marxinais de estreitas estradas, pero o certo é que ninguén parece ter excesiva présa nos coches particulares, que paran e achéganse á beira para deixar pasar os buses con toda amabilidade. Quizais esa mentalidade de non arramplar con todo cando se abre unha estrada choque moito coa nosa (¡ou non, pois de todos é coñecida a oposición de non poucos paisanos nosos a ceder un metro das súas propiedades para anchear as pistas!).

O grupo en Poll na mBrón (2013)

Chan calizo da meseta de Burren, en Pol na Brone (XMLS, 2013)

O que a ninguén lle pasou desapercibido é que na aldea máis remota non se aprecian as aberracións urbanísticas que observamos nas vilas e na zona rural galega: as casas seguen un modelo establecido, co seu xardinciño ben coidado por diante da fachada e coas construcións adxectivas (cabanotes, garaxes…) en harmonía coa vivenda; para nada aparecen as casas con ladrillo á vista, galpóns de bloques de formigón nin nos tellados de fibrocemento (“uralita”).

Pouco despois do mediodía chegamos a Gaillimh /Galway, a cidade que presume das súas relacións con España, e, en particular, con Galicia (mesmo houbo quen buscou a etimoloxía do seu nome na antiga Gallaecia). Este é o centro dunha ampla rexión gaélicofalante e do famoso xuíz Lynch (séc. V), que quixo dar exemplo aforcando el mesmo ó seu fillo, asasino convicto. Deixou para a historia a palabra linchar.

Aparcamos preto da catedral católica da Nosa Señora da Ascensión e san Nicolao, e, como era domingo, houbo quen presenciou os últimos momentos da misa que alí se celebraba: coas mesmas palabras que aquí, como é lóxico, pero en inglés (por ex.: “The Lord be with you. –And with your spirit”, desexo e resposta que se entenden ben). Ignoramos se hai misas en gaélico; é de supoñer que si (máis ca en galego, seguro). Na igrexa de San Nicolao (anglicana) consérvase a tumba do xuíz James Lynch (èver ITINERARIO APROX. 15), e tamén ten altar cara ós fieis, pois esta confesión tamén celebra a Holy Mass‘Santa Misa’. Os pastores presbiterianos do Norte prefiren o púlpito ó altar, desde o que len a Biblia. O percorrido pola cidade continuou seguindo o curso das diversas canles do río Corrib, que levan as augas do mesmo lago ó mar. As augas do lago están represadas, e a súa presa conta con ramplas para a remonta dos salmóns, que non é raro contemplar. Acompañando un dos brazos do río chegamos á zona do mar, onde se atopa o Spanish Arch (‘Arco Español’), que lembra as antigas relacións comerciais. Tamén hai un monumento á hipotética visita do “xenovés Cristoforo Colombo”, en 1477, que seica orou na igrexa de san Nicolás (hoxe anglicana).

Main Guard St. de Galway (XMLS, 2013)

As rúas centrais vense moi animadas, en especial a Main Guard Street, peonil, con tendas e pubs en abundancia.

A nosa intención de facer unha curta viaxe polas beiras do lago Corrib –un dos máis grandes da illa- non foi posible. Na zona norte deste lago, na viliña de Cong (40 km de Galway), filmárase boa parte da película O home tranquilo.

Pola tardiña baixa saímos cara ó leste, para durmir en Dublín, do que nos separaban uns 200 km, afortunadamente por autovía. Como estaba previsto, á caída da noite detivémonos a cear en Athlone, histórica cidade que, pola súa situación central, fora proposta en 1970 como capital dunha hipotética República Federal de Irlanda (contando coa posible integración de Irlanda do Norte). Atravésaa o río Shannon. Ó lado da ponte que o salva, un hermético castelo do séc. XIII.

Noite no Tara Towers Hotel, de Dún Laoghaire (sur de Dublín), que sería a nosa residencia para esta noite e as tres seguintes.

No 2006 este “artista” gañaba a vida “tocando”
na rúa principal de Galway co seu instrumento de
cartón ollando unha partitura que só poñía
“plink plonk”. Era un “play-back” á cara,
sen enganar a ninguén, e tamén recibía
os seus estipendios). ¡E o seu can
non ensuciaba (foto XMLS 2006)

Admin

SEMESCOM, Viaxe 2013, Viaxe a Irlanda

Uncategorized

10 Set 0

Cap. I : Unha introdución histórica breve (Viaxe a Irlanda 2013)

**NA PROCURA DO MEGALITISMO ATLÁNTICO E DAS FISTERRAS:
CRÓNICA DA VIAXE A IRLANDA DO SEMINARIO DE ESTUDOS DA COSTA DA MORTE**

(22-29 DE AGOSTO DE 2013)

Capítulo 1: Unha introdución histórica breve

Do 22 ó 29 de agosto de 2013, 51 viaxeiros das Terras de Soneira, Nemancos e Bergantiños (Costa da Morte), da Coruña, Ferrol, Terra de Santiago, Terra de Montes e dalgún outro recuncho máis de Galicia viaxamos a Irlanda/Eire. Desexabamos coñecer os seus monumentos, -non só os prehistóricos, senón tamén os de todas as épocas- e achegarnos á súa fisterra occidental. Tamén nos interesaban a súa paisaxe natural, o seu urbanismo, as súas lendas, os seus costumes, a súa gastronomía, a súa música, a súa historia e a súa política actual. Seis días e pico non dan para moito, pero de certo sabemos algo máis do que sabíamos antes.

Conscientes de que para entender Irlanda era preciso ter unha visión global da súa historia, ademais dun Itinerario aproximado da viaxe, entregóuselle a cada viaxeiro unhas Notas sobre a Historia de Irlanda, tomadas principalmente de libros de texto para estudantes de bacharelato deste país (tamén dunha breve Historia de Irlanda e de moitas páxinas web).

A Irlanda actual (a República de Irlanda independente e Irlanda do Norte, británica) é o resultado da súa convulsa historia, unha historia dominada polos británicos –particularmente polos ingleses- desde o séc. XII, na que vai ter un gran protagonismo o enfrontamento relixioso entre católicos e protestantes a partir sobre todo da Acta de Supremacía de 1534, pola cal o rei británico Henrique VIII rompía co catolicismo romano e instauraba o anglicanismo en Gran Bretaña e Irlanda.

Pero a poboación irlandesa é o resultado da chegada de varios pobos á illa, desde os tempos máis remotos. A terceira das invasións, segundo o Leabhar Ghabála (‘Libro das invasións’) dos monxes irlandeses do séc. XII, seica procedía dos netos do ‘galaico’ Breoghan, os milesios, aló polo séc. V aC. Os fillos de Mil, neto de Breoghan, constituirían a sociedade celta irlandesa: os gaélicos, recoñecibles polos apelidos iniciados por Ó (Ó Neill) ou por Mac(Mac Donnell).

O britano san Patricio (séc. V) iniciaría a conversión ó cristianismo desta primitiva sociedade gaélica, facendo un labor semellante ó de san Martiño de Dumio (séc. VI) na nosa Gallaecia.

Os ataques dos viquingos escandinavos foron constantes nos séculos IX e X, atraídos pola riqueza dos seus mosteiros. Cidades coma Dublín, Cork ou Limerick teñen a súa orixe en asentamentos escandinavos.

Un rei gaélico de Munster (no sur da illa), MacMurrough, foi o responsable da invasión e conquista de Irlanda polos anglonormandos, pois chamou na súa axuda a Henrique II de Inglaterra. No ano 1172 o rei anglonormando conquista a illa facilmente e converte Irlanda na primeira colonia inglesa, colonización que duraría 750 anos (non remataría ata 1921).

No séc. XVI os Tudor acrecentarán a política anglicanizante, coa “doma e castración” (surrender and regrant) dos señores gaélicos (os chieftains) obrigados a render homenaxe ó rei inglés. A Acta de Supremacía de 1534 acrecentou a anglicanización, pois os irlandeses mantivéronse no seu catolicismo e iso serviu para discriminalos máis.

En 1590 vai ter lugar na provincia norteña do Ulster unha rebelión de dous condes gaélicos contra Isabel I que será a base do diferencialismo relixioso de Irlanda do Norte. Os condes Ó Neill de Tyrone e Ó Donnell de Tyrconnell resultan derrotados e, temerosos polas posibles represalias foxen da illa coas súas familias e cadanseu barco (Ó Donnell desembarcaría na Coruña). Coa fuxida destes condes desaparece o pouco que quedaba na vella nobreza gaélica. As súas terras quedan sen dono e os británicos aproveitan para darllas a colonos ingleses (anglicanos) e escoceses (presbiterianos). En 1640 xa había máis de 40.000 propietarios non irlandeses. Os seus descendentes constituirán o núcleo protestante de Irlanda.

En 1690 ten lugar a principal batalla da historia de Irlanda: a do río Bóinne. Nas beiras deste río vaise dilucidar o futuro de Irlanda e de Gran Bretaña. Dous aspirantes ó trono: Xacobo II, que quería que o reino volvese ó catolicismo romano e ó absolutismo monárquico, e Guillelmo de Orange, protestante, que aceptara a supremacía do Parlamento. Os católicos irlandeses apoiaron o primeiro e resultaron derrotados, o que supuxo o seu total sometemento á minoría protestante irlandesa: a Protestant Ascendency ‘o Dominio Protestante’, que supuxo a total discriminación da maioría católica irlandesa, sometida incluso a leis penais (Penal Laws) que lles impedía a práctica da relixión, o acceso á escola e a calquera posto político importante.

Un século despois, en 1798, ten lugar unha revolución inspirada na Revolución francesa liderada por Theobald Wolfe Tone, membro da Igrexa de Irlanda, pero non rico abondo para pertencer á Protestant Ascendency. Wolfe Tone logra unir a grupos de presbiterianos do Ulster na súa rebelión, a favor dunha República de Irlanda (é o pai do republicanismo irlandés). Houbo loita armada e Tone mesmo vai ir a Francia en busca de axuda, que obterá, dos revolucionarios franceses. Finalmente, o exército británico do xeneral Lake logra, mediante unha terrible represión, vencer os rebeldes do norte e do sur, e, precisamente polas execucións sen xuízo de católicos por parte de Lake, masas populares católicas incendian un Wexford unha prisión na que morreron máis de cen prisioneiros, a maior parte protestantes. A matanza de Wexford motivou que os presbiterianos do Ulster empezasen a desconfiar dos católicos, e desde aquela nunca máis se sumarían a ningunha rebelión contra Londres, e, ó contrario, pasarían a ser unionistas coa Gran Bretaña.

Aproveitando o fracaso da rebelión, o goberno británico impuxo unilateralmente a Acta de Unión do ano 1800, que deixaba Irlanda sen Parlamento e integraba no Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda.

Na primeira metade do séc. XIX, o político Daniel Ó Connell –o apóstolo da non-violencia- loitará pola derrogación desta Acta de Unión e pola emancipacións dos católicos. Logrará o segundo, que rematará coa discriminación dos católicos e logrará o libre exercicio do seu culto-, pero non o segundo.

Entre 1845 e 1849 terá lugar a Gran Fame, que provocará a morte de máis de un millón de labregos irlandeses e o inicio da emigración en masa ós Estados Unidos e a outros lugares. Irlanda sufrirá unha perda demográfica da que aínda hoxe non está totalmente recuperada.

Charles Steward Parnell será o político máis importante da segunda metade do séc. XIX. O seu Partido Parlamentario Irlandés sentará as bases dun partido moderno que logrará manexar a política no Parlamento británico ó seu gusto, pois apoiará a liberais e conservadores –sobre todo ós primeiros- segundo a súa comenencia. Foi chamado “o rei sen coroa de Irlanda”.

Entrado o séc. XX, ten lugar un feito que marcará un antes e un despois na política irlandesa: o levantamento do Luns de Pascua (Eastern Monday Rising) de 1916: aproveitando que Gran Bretaña estaba metida na Primeira Guerra Mundial varios líderes nacionalistas ocupan importantes edificios de Dublín e proclaman a independencia de Irlanda. Foron duramente reprimidos e 14 deles fusilados na prisión de Kilmainham. Estas execucións provocaron un movemento de simpatía popular polos sublevados. O Sinn Féin, un partido monárquico ó que erroneamente se lle atribuiu a rebelión, empezou a ter cada vez máis apoios.

Entre 1919 e 1921 ten lugar a guerra da independencia contra Gran Bretaña. En 1920 o goberno británico decida apartición de Irlanda: Irlanda do Norte (o Ulster protestante) e Irlanda do Sur. O Primeiro Ministro de GB, Lloyd George, acepta discutir un posible tratado de paz. O Sinn Féin envía a Griffith e a Michael Collins (fundador do IRA) para as conversacións.

O Tratado Anglo-Irlandés (1921) polo que se creaba o Estado Libre Irlandés (Irish Free State) e se aceptaba a partición da illa, non é aceptado por parte do Sinn Féin (Éamon de Valera) e iso dará lugar á guerra civil irlandesa (1922-1923) na que os partidarios e os contrarios ó Tratado se matarán entre si. Unha das vítimas foi Collins.

Rematada a guerra, o Sinn Féin dividirase entre os partidarios do Tratado (desde 1933 a hoxe representados por un novo partido: o Fine Gael) e os contrarios a el (desde 1926 a hoxe, o Fianna Fáil). En 1937, con De Valera (Fianna Fáil) no poder, promulgarase a nova Constituciónde Irlanda, na que se segue reclamando o control de toda a illa nos artigos 2 e 3. Estes artigos serán eliminados en 1998, cos acordos de paz promovidos por Tony Blair.

En 1949 o goberno corta os vínculos coa Gran Bretaña e coa Commonwealth e proclama a República de Irlanda (Eire en gaélico), rematando co Estado Libre.

Irlanda do Norte terá unha existencia á parte a partir da partición da illa en 1920, aceptada pola maioría protestante. O seu primeiro Primeiro Ministro James Craig favoreceu un Estado Protestante para os protestantes, marxinando a maioría católica, maioritariamente republicana. O Partido Unionista gobernou deica 1972.

Na década dos sesenta, os católicos maniféstanse reclamando os Dereitos Civís, que se lles negaban (coma ós negros nos Estados Unidos). O IRA Provisional apoia estas protestas con atentados terroristas, que reciben a resposta dos grupos terroristas protestantes (as Forzas Voluntarias do Ulster).

Finalmente, en 1994 o IRA declara un alto o fogo, e, catro anos despois, en 1998, ten lugar o feliz Acordo de 1998, promovido polo laborista Tony Blair, polo cal a república de Irlanda elimina da súa Constitución os artigos 2 e 3 e o goberno de Irlanda do Norte deberá ser compartido. Isto dá lugar á relativa paz que agora impera, cos seus máis e os seus menos.

(Para ter unha visión máis ampla da Historia de Irlanda)

Admin

historia, Irlanda, SEMESCOM, Viaxe 2013, Viaxe a Irlanda

Uncategorized

Tag Archives: Viaxe a Irlanda