Proxectan a nivel internacional os Penedos de Pasarela e Traba
Artigo en El Correo Gallego (15/11/2022)
Os Penedos de Pasarela e Traba, que se estenden polos concellos de Vimianzo e Laxe, foron declarados como Paisaxe Protexida pola Xunta de Galicia en 2009 e, á espera de que se desenvolva o esperado plan de xestión da contorna, a sú magnificencia foi dada a coñecer no último Congreso Internacional de Xeomorfoloxía celebrado en Coímbra (Portugal), no que o catedrático de Xeografía Física da USC, Augusto Pérez Alberti, presentou os resultado dun amplo estudo de campo elaborado este ano.
Un traballo que complementa o estudo que el mismo elaborara para xustificar a declaración do espazo como Paisaxe Protexida e, a través do cal, puido identificar 92 xeoformas singulares polo seu deseño, aínda que, engade, “a bo seguro que a cantidade é maior”. O seu obxectivo é que este “museo de xeoformas que acadan a categoría de arte natural” poida ser coñecido en todo o mundo, pois como ben comprobou no congreso luso, no que se deron cita os maiores especialistas en xeomorfoloxía, “moi poucos coñecían os Penedos de Traba e Pasarela”. Un descoñecemento que, afirma, é extensible ao ámbito nacional e, mesmo, a nivel máis local, a pesares do bo traballo realizado por entidades como o Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte (Semescom).
Augusto Pérez Alberti: «Non atopei sitio coma os Penedos de Pasarela e Traba»
Entrevista en La Voz de Galicia. Edición Carballo, por Patricia Blanco (02/11/2022)
O catedrático de Xeografía Física Augusto Pérez Alberti (Tortosa, 1947) presentará este sábado en Pasarela, Vimianzo (20.00, escola Labarta Pose) o seu último traballo referente aos Penedos. Novos datos para a interpretación das formas do Penedos de Pasarela e Traba, como el mesmo di, será «unha charla divulgativa», accesible a todo o público interesado. Promoven Semescom, Asociación de Veciños de Pasarela e Plataforma SalvemoSOSPenedos.
—Que nos trae desta volta?
—Quero presentar os resultados dunha análise diferente. O que fixera no estudo previo á declaración de Paisaxe Protexida dos Penedos [ano 2009] foi un inventario de formas, unha pequena introdución. Mais agora, aproveitando modelos dixitais de terreo de alta resolución, cartografei con detalle tanto as liñas de fractura que marcan un pouco o deseño das formas como o seu contorno, características… Un montón de experimentos, mapas de pendente, orientacións…
—E o resultado foi…
—Situei con GPS de precisión as figuras máis relevantes, unhas 93. Ao traballar con modelo dixital todas as formas, máis de 7.000, quedaron rexistradas, mais eu seleccionei as máis significativas. Evidentemente moitas delas xa coñecidas do traballo de Xosé María Lema e Roberto Mouzo, pero tamén algunha máis. Trátase, ademais, de amosar, por que unhas están nun sitio e outras noutro. As máis grandotas e redondeadas, no fondo dos vales, coincidindo con antigas fallas. Na sesión intentarei amosar o papel desa combinación de planos, horizontais e verticais, que ao longo de millóns de anos deu lugar a estas miles de formas que clasifico en zoomorfas, antropomorfas e multiformes. Como se formaron as rochas graníticas? Que idade teñen? Tamén diso falarei este sábado, cunha linguaxe o menos técnica posible, porque a idea é explicar a xénese para intentar entender por que este conxunto de formas singulares é realmente algo único a nivel internacional.
—Veno de contar no Congreso de Xeomorfoloxía de Coímbra, en Portugal. Sabían alí dos Penedos?
—Para este traballo revisei a biblioteca sobre granitos, e hai moitas zonas graníticas, incluso na Antártida, pero con esta variedade de formas tan peculiar non atopei sitio algún. Á entrada do congreso situamos un póster, con destacadas imaxes, para que todo o mundo soubese que existe un lugar chamado Pasarela e Traba… Na miña sección compartía dirección cun belga e un polaco, este último Piotr Migon, un dos grandes estudosos do granito a nivel mundial. Non coñecía os Penedos e quedou admirado das formas. Moita máis xente mo comentou, o atractivo da zona.
—Dixo en Coímbra que debera ser un lugar de Interese Xeolóxico.
—Debera, porque ata o momento non o é, pese a ser algo realmente único. Requiriría do tantas veces falado centro de interpretación, de algo máis de aproveitamento. A zona é unha pasada, dende Vilán a Laxe: dunas, coídos, a lagoa de Traba, estas formas… Penso que se propuxera como lugar de Interese Xeolóxico, máis segue sen selo. A miña idea é redactar un artigo formulando de novo a proposición.
—Explican dende a ciencia e o raciocinio a orixe dos Penedos, pero semella incrible crer na aparición espontánea desas figuras.
—Realmente algunhas parecen feitas a man, si [ri]. Pero non. Son procesos moi longos, de millóns de anos, inflúen as fracturas, o movementos das placas, o vento, a salitre… Temos unha gama de formas, xa digo, espectacular. A xente fala de La Pedriza (Manzanares) ou da Cidade Encantada de Cuenca, pero os Penedos son unha auténtica marabilla. Sempre me abraiaron. Non foron a miña liña de investigación prioritaria, pero dende o primeiro me interesaron e levo tempo traballando no tema, aínda que non sexa do que máis publicacións teña.
—Os Concellos de Vimianzo e Laxe sinalizaron rutas…
—Estamos nun lugar no que aínda hai xente reivindicando. Pero en Pedra Corneira, por exemplo, xa non queda nada. Os Concellos aquí, polo menos, si fixeron, si.
—Como é posible que aglutinen tantas vontades, que se conseguise paralizar un proxecto eólico e que, dende o 2009, se siga esperando polo plan de xestión?
—Parece que está en marcha, pero penso que segue sen haber unha vontade clara de aproveitamento. Un edificio grande, con persoal, suporía gastos, pero hoxe hai moitos outros sistemas para divulgar. Un pequeno centro de interpretación, automático, visual, unha aula á que ao visitante acceda cun código, cun control. Un lugar onde falarlle das rochas graníticas, da orixe, de como se formaron os Penedos… e que logo poidan facer a ruta. Ou ao revés. Ollo, que explicar algún penedo doado non é: por que a forma da aguia, do camelo ou da tartaruga? Ten o seu aquel.
—Por iso lle dicía antes que semella máis doado recorrer á imaxinación, ao misterio, á lenda…
—É que un pode ir simplemente a disfrutar de velos. Hai alí un campo de fotografía fermoso, un espazo para gozar dun paseo tranquilo. Non sei como sería por cuestión de propiedade, pero ao mellor tamén habería que potenciar especies autóctonas, ter en conta esa parte botánica.
“A paisaxe protexida dos Penedos de Pasarela e Traba” por Augusto Pérez Alberti
O catedrático da USC, Augusto Pérez Alberti, autor en 2008 do Informe que posibilitou a declaración dos Penedos de Pasarela e Traba como Paisaxe Protexida pola Xunta de Galicia (DOG 12-01-2009), fainos chegar o seu traballo “A paisaxe protexida dos Penedos de Pasarela e Traba (Costa da Morte, Galicia)” que nestes días acaba de publicar en ‘Nemus. Revista de l’Ateneu de Natura’, revista radicada en Castellò de la Plana que permite publicar en calquera das linguas hispánicas, entre elas o galego.
Trátase dun traballo moi completo e moi elaborado, que presenta novas importantes respecto á análise de campo.
Augusto Pérez Alberti tamén participou co equipo do Consello da Cultura Galega na redacción das alegacións contra a instalacións de muíños eólicos na área dos Penedos.
> Ler o artigo completo
Resumo:
O macizo granítico de Pasarela e Traba atópase na Costa da Morte (Galicia, NO de España) e presenta unha disposición Norte-Sur. Na zona predomina a granodiorita biotitítica de idade hercínica tardía, cuxo mineral principal é o feldespato rico en potasio. Tratase dun material granítico de grande uniformidade e grao groso, que o distingue dos granitos de dúas micas que aparecen máis cara o leste. O lugar oficialmente chamado Penedos de Pasarela e Traba foi declarado o 12 de xaneiro de 2009 como paisaxe protexida pola Xunta de Galicia.
Para a presente investigación creouse un modelo dixital de elevacións (MDE) de 2 metros de resolución. A partir deste e con ortofotografías cunha resolución espacial de 15 cm construíronse mapas de pendentes e debuxáronse 7.038 polígonos con límites moi variados e 1.785 liñas de fractura. Obtívose a superficie das primeiras e coas segundas elaborouse un mapa de densidade de fracturación. Todo iso, xunto co traballo de campo, permitiu identificar e xeolocalizar 92 xeoformas singulares con deseños xeométricos, antropomórficos ou zoomórficos que fan dos Penedos un lugar de importancia internacional.
Palabras chave: Galicia, Península Ibérica, xeomorfoloxía granítica, Penedos de Pasarela.
Identificadas 92 geoformas en los Penedos de Pasarela
Ler o artigo completo en La Voz de Galicia. 24/09/2022
El catedrático de Geografía de la Universidad de Santiago y especialista en geoformas, Augusto Pérez Alberti, dio especial protagonismo a los Penedos de Pasarela e Traba, entre los municipios de Vimianzo y Laxe, en el Congreso Internacional de Xeomorfoloxía de Coimbra, en Portugal. Pérez Alberti indica que los trabajos de campo le han permitido «identificar e xeolocalizar 92 xeoformas singulares con deseños xeométricos, antropomórficos ou zoomórficos que fan dos Penedos un lugar de importancia internacional».
Novo ataque á Costa da Morte
Xan Fernández Carrera
A Costa da Morte, moitas veces idealizada como un territorio virxe, mítico ou incluso lendario, con espazos naturais de gran valor paisaxístico e ecolóxico, durante a historia recente leva sufrido graves agresións que deixaron profundas feridas na súa pel.
Estes ataques producíronse tanto por mar coma por terra. Os do mar con produtos tóxicos como no afundimento do Casón en 1987 ou en forma de marea negra coma a do Prestige, do ano 2002, que lle afectou a todo o noso litoral.
As agresións por terra foron maiores en número e máis continuadas. Nos anos sesenta do pasado século, en plena vaga da construción de encoros, será o río Xallas o que sufra máis o impacto, pois no seu curso levantáronse varias represas, que ademais de anegar aldeas e terras de cultivo, contribuíron á desaparición de especies de pesca autóctonas. Máis tamén nos privaron de poder gozar dunha das fervenzas máis espectaculares, a do Ézaro, un dos maiores atractivos desta rexión costeira.
Por estes anos sesenta tamén comeza a plantación indiscriminada de eucalipto, que continúa aínda nos tempos actuais, sen respectar ningún tipo de solo, nin tan sequera o de uso agrícola. Na década seguinte, intentouse instalar unha planta de celulosa nada menos que en pleno esteiro do Anllóns. Os terreos para súa construción xa foran adquiridos, e tan só a mobilización da sociedade civil que culminaría na gran manifestación de Ponteceso do 28 de febreiro de 1976 impediu este aberrante proxecto.
Anos máis tarde, a finais do século XX e comezos do seguinte, principiou a febre das piscifactorías e das canteiras que tamén nos afectou. Para a construción das piscifactorías non servía calquera lugar da costa, senón que se elixiron espazos de alto valor natural e paisaxístico como foron o cabo Vilán e o cabo Touriñán. No primeiro instalouse unha baixo a oferta de crear máis de 70 postos de traballo, que despois serían menos dunha terceira parte. Curiosamente esta piscifactoría, tal como foi denunciado por unha asociación ecoloxista, estivo máis de cinco anos sen permiso de vertidos, cando o debería ter antes de iniciar a actividade. A súa construción deixou un notable impacto nun dos lugares máis senlleiros desta nosa costa.
O proxecto de Pescanova para construír a piscifactoría do cabo Touriñán era moito máis ambicioso, pois chegaría a ocupar uns 357.000 m2, co cal outro dos salientables espazos naturais quedaría gravemente danado con esta magna obra. O impacto ambiental realizado pola propia empresa promotora recoñecía unha afección crítica para os bancos marisqueiros, especialmente o do percebe e para a paisaxe, pero a pesar deste adverso informe, o goberno da Xunta aprobaría igual a iniciativa. Unha vez máis a mobilización cidadá, conseguiría botar abaixo o proxecto, de boa nos libramos, que de ir adiante, actualmente teríamos un verdadeiro mostro de cemento en abandono.
Por estes mesmos anos chegou tamén o andazo da apertura de canteiras, debido ao auxe da construción. A infección chegaría ata a paraxe singular dos penedos de Pasarela e Traba de Laxe. Unha empresa de maneira ilegal intentou abrir unha destas explotacións ao pé da pedra da Cachucha, pero diante da denuncia da A. C. Adiante Soneira, paralizouse a iniciativa. No ano 2006, outra empresa retomou o proxecto da canteira contando co apoio expreso do alcalde de Vimianzo daquel momento, que logrou crear un clima favorable a esta iniciativa coa oferta de numerosos postos de traballo, os mesmos cantos de serea de sempre. A mobilización de numerosas asociacións e colectivos, que entre outras accións, convocaron a manifestación de Pasarela aos penedos, o 11 de xuño de 2006, lograron paralizar este novo intento de agresión e conseguiuse que os penedos fosen declarados Paisaxe Protexida en 2009.
O penúltimo intento de ataque grave sobre esta Costa do Solpor foi o do proxecto de apertura da mina de ouro de Corcoesto. O método utilizado sempre o mesmo, o ofrecemento de centos de postos de traballo aproveitando un momento de crise económica. A magnitude do proxecto era enorme. A súa superficie sería como a que ocuparían 400 campos de fútbol e para extraer unhas 34 tm de ouro, supoñería acumular uns 122 millóns de tm de entullos e utilizar miles de tm de produtos tóxicos e enormes balsas para depositar os residuos producidos. Unha auténtica loucura, que de chegarse a facer realidade, o impacto ambiental sería demoledor, e no caso de producirse un accidente nunha das balsas, arrasaría toda a desembocadura do Anllóns. Pero sorprendentemente esta desatinada iniciativa contou co beneplácito dalgúns alcaldes. Outra vez máis, asociacións e colectivos, co apoio dalgúns partidos políticos e sindicatos, conseguiron paralizar a que sería unha das maiores agresións que se cometerían contra a Costa da Morte.
Cando xa nos parecía que este tipo de atentados era cousa do pasado, aparecen os parques eólicos, que baixo o paraugas da produción de enerxías alternativas, parece que teñen preferencia para situárense onde lles pete, sen o máis mínimo respecto por aqueles espazos protexidos polo seu valor histórico ou natural. Estas iniciativas, promovidas por empresas multinacionais tan só buscan o lucro económico, sen interesarlles para nada o desenvolvemento do territorio no que implantan estes parques.
Deste xeito, os penedos de Pasarela e Traba volven de novo a seren ameazados coa instalación do parque eólico proxectado para o Monte Chan, a pesar de seren un espazo protexido. Diante deste novo intento de ataque a este parque temático natural dos penedos, ocórrensenos estas interrogantes: Vai permitir a Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda da Xunta de Galicia semellante agresión? Permanecerán impasibles diante deste atentado, alcaldes o outras autoridades que presumen na Feira Internacional de Turismo (FITUR) das valiosas calidades naturais do territorio ao que representan? Tolerará o sector turístico da Costa da Morte, logo de promover un turismo verde, de contacto co medio natural, que se degrade un espazo singular como estes dos penedos? Agardamos que todos eles se mostren defensores desta causa ben xusta. Ou terán que ser de novo as asociacións e demais colectivos, é dicir, a sociedade civil, a que interveña para salvar, unha vez máis, os penedos de Pasarela e Traba?
Novos calendarios para reivindicar o valor dos Penedos
