Participación do SEMESCOM no II Encontro Internacional Rede HORREA
Convidado por Carlos Fernández Coto –presidente de APATRIGAL (Asociación para a Defensa do Patrimonio Galego)–, asistiu Xosé Mª Lema como representante do SEMESCOM ao II Encontro Internacional Rede Horrea, celebrado en Arcos de Valdevez (Portugal), que reuniu a investigadores portugueses, asturianos, leoneses, cántabros e galegos cun obxectivo común: a defensa das modalidades de hórreos das súas respectivas comunidades.
A mañá do sábado 20 dedicouse por completo á presentación de comunicacións. Presentaron cadansúa os asturianos Víctor M. Suárez e Fernando Mora (ambos da Asociación del Hórreo Asturiano); o leonés Eloy Algorri (“El hórreo en León (España)”; o cántabro José Francisco Fernández Silió (“Proyecto Reconstrucción Hórreo Cántabro”) e a portuguesa da Universidade de Aveiro, Alice Tavares Costa (“Desafios para a valorização do Patrimonio Rural: do mapeamento à reabilitação dos celeiros elevados da Região Centro de Portugal”).
A parte galega –coordinada por Fernández Coto– estivo representada, por orde de intervención, en primeiro lugar, por Carlos Regueira Méndez, autor de Atlas. Hórreos de Galicia (2017), a obra máis completa e actualizada sobre os hórreos galegos. O seu relatorio levou o título “O hórreo galego trala chegada do millo americano”.
En segundo lugar, por Xosé Mª Lema, quen falou sobre “O contido inmaterial do hórreo galego”, baseándose sobre todo no hórreo atlántico ou fisterrán, que el estudara con anterioridade (lembremos a súa publicación, en colaboración con Carlos Fernández Concheiro de O hórreo atlántico ou fisterrán. Cabazos e cabaceiras da Costa da Morte (Galicia) [Semescom 2012].
Tanto a conferencia de Regueira como a de Lema foron en galego, comprendidas sen maior dificultade tanto polos portugueses, como polos demais asistentes: galegos, asturianos, leoneses e cántabros.
A organización do evento estivo a cargo da Cámara Municipal de Arcos de Valdevez, presidida polo seu alcalde D. João M. do Amaral Esteves, que fixo un excelente discurso de benvida salientando a estreita proximidade e relación entre galegos e portugueses do Norte, que nos lembrou aquela viñeta de Castelao do avó e do neto á beira do Miño: “Nós estamos –dixo– muito máis próximos aos galegos do outro lado da raia que aos nosos compatriotas de Lisboa; como sabemos que muitos galegos están máis próximos a nós que aos de Madrid, e que me perdoen os demais españois aquí presentes”.
Houbo tamén “workshops” –obradoiros, diriamos os galegos– de “Contruções de Canastros de varas” e presentación de documentais sobre o patrimonio inmaterial do Parque Nacional Peneda-Gerês; “Maestros del Hórreo Asturiano”; “Das arquitecturas tradicionais” etc.
Quen levou todo o peso da organización foi Fernando Cerqueira Barros, arquitecto e investigador no Centro de Estudos de Arquitectura e Urbanismo da Facultade de Arquitectura da Universidade do Porto, que tamén foi o guía de privilexio que tivemos para a visita a Aldeia de Sistelo, os seus socalcos para o cultivo do millo nas abas das montañas e os seus espigueiros. Esta aldea conta, no Castelo de Sistelo –un pazo do séc. XIX– cun Centro de Interpretación do cultivo do millo e de todo o patrimonio cultural e natural desta zona verdadeiramente exemplar, con todos os medios modernos (pantallas táctiles, mapeamento etc.).
O domingo volveu haber excursión en bus aos conxuntos de espigueiros e canastros de varas de Vilarinho do Souto; á Vila do Soajo e o seu conxunto de espigueiros da Eira do Penedo (co Centro Interpretativo e Etnográfico do Soajo); ao conxunto de espigueiros de Lindoso (Ponte da Barca) e á aldea de Puxedo (Lobios, Galiza), co seu Ecomuseo Pan do Xurés.
De seguido, a ligazón ao relatorio de Xosé Mª Lema: “O contido inmaterial do hórreo galego”.
Novas investigacións sobre don Juan Antonio Posse. Presentación en León dun libro sobre o crego liberal galego
No último número da revista “A Trabe de Ouro”, o 122 (xaneiro-abril 2023) Xosé Mª Lema publica o artigo “Novas investigacións sobre don Juan Antonio Posse. Presentación en León dun libro sobre o crego liberal galego”. O cura Posse, nacido en Soesto (Laxe) en 1766, desempeñou o seu ministerio en tres parroquias do daquela reino de León entre 1794 e 1854. A última delas, San Andrés del Rabanedo, hoxe o terceiro municipio con maior número de habitantes (uns 31.000) da provincia leonesa despois da capital e de Ponferrada. De San Andrés é Paloma Fernández Oliver, a autora do libro “El infrascrito. Andanzas de don J.A. Posse en el San Andrés del siglo XIX”, libro que leva un prólogo do presidente do SEMESCOM e que foi presentado por el mesmo na propia vila leonesa o 1º de xullo de 2022. No artigo tamén se fala das Xornadas que o SEMESCOM organizou en Laxe (2007) e en Vimianzo (2012) recordando a figura deste “cura de aldea, célebre por su ilustración, sus ideas avanzadas, la energía de su carácter y las persecuciones de que fue víctima”, en palabras do intelectual leonés Gumersindo de Azcárate en 1883.
A morte nos fisterras europeos: Bretaña e Galicia
O Consello da Cultura Galega acolleu os días 25 e 26 de abril as xornadas ‘A morte nos fisterras europeos: Bretaña e Galicia’. Nelas interviu o presidente do SEMESCOM, Xosé María Lema, coa conferencia “A Costa da Morte. Notas sobre o seu patrimonio cultural e natural”. A presentación contou con abundantes imaxes, nas que se procurou establecer conexións (semellanzas, paralelismos) entre a Costa da Morte (e Galicia en xeral) coa Bretaña, maiormente os relacionados co tratamento da morte (os dolmens megalíticos; as necrópoles romano-suevas; os nosos adros parroquiais e os “enclos paroissiaux” bretóns; os naufraxios; piratas e corsarios; as romaxes…). Pola tarde realizouse unha viaxe nun microbús os/as participantes bretóns/bretoas e galegos/as pola Costa da Morte, sobre todo para ver in situ o Cemiterio dos Ingleses en Camariñas e o cabo de Fisterra, onde estaba esperando o alcalde para ver o Cemiterio da fin do mundo do arquitecto César Portela, que tamén participou nas xornadas.
Os Penedos, salvados (Unha vez máis, e van…!)
Unha boa noticia. Unha vitoria colectiva das entidades que, como o Seminario de Estudos da Costa da Morte (SEMESCOM), se molestaran no seu día en redactar e presentar alegacións contra este parque eólico que ameazaba unha das dúas únicas Paisaxes Protexidas de Galicia. As alegacións do SEMESCOM (9-03-2021), que asinaron outras entidades da zona, consta de 69 páxinas, dada a importancia do lugar. A prensa salientaba en titulares: “Batería de alegaciones del Semescom contra el parque eólico de los Penedos de Pasarela y Traba” (La Voz de Galicia, 12-03-2021). Sabemos que tamén o Consello da Cultura Galega presentara alegacións demoledoras contra este atentado paisaxístico que a Xunta de Galicia debera ter desbotado de inicio. O Seminario tamén presentara alegacións contra o outro parque, Pena dos Mouros, pois afecta visualmente ó de Pasarela e Traba e nel atópanse os Penedos do Piñeo (nada se di del, de momento).
Xosé María Lema Suárez, presidente do SEMESCOM.
Proxectan a nivel internacional os Penedos de Pasarela e Traba
Artigo en El Correo Gallego (15/11/2022)
Os Penedos de Pasarela e Traba, que se estenden polos concellos de Vimianzo e Laxe, foron declarados como Paisaxe Protexida pola Xunta de Galicia en 2009 e, á espera de que se desenvolva o esperado plan de xestión da contorna, a sú magnificencia foi dada a coñecer no último Congreso Internacional de Xeomorfoloxía celebrado en Coímbra (Portugal), no que o catedrático de Xeografía Física da USC, Augusto Pérez Alberti, presentou os resultado dun amplo estudo de campo elaborado este ano.
Un traballo que complementa o estudo que el mismo elaborara para xustificar a declaración do espazo como Paisaxe Protexida e, a través do cal, puido identificar 92 xeoformas singulares polo seu deseño, aínda que, engade, “a bo seguro que a cantidade é maior”. O seu obxectivo é que este “museo de xeoformas que acadan a categoría de arte natural” poida ser coñecido en todo o mundo, pois como ben comprobou no congreso luso, no que se deron cita os maiores especialistas en xeomorfoloxía, “moi poucos coñecían os Penedos de Traba e Pasarela”. Un descoñecemento que, afirma, é extensible ao ámbito nacional e, mesmo, a nivel máis local, a pesares do bo traballo realizado por entidades como o Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte (Semescom).
Augusto Pérez Alberti: «Non atopei sitio coma os Penedos de Pasarela e Traba»
Entrevista en La Voz de Galicia. Edición Carballo, por Patricia Blanco (02/11/2022)
O catedrático de Xeografía Física Augusto Pérez Alberti (Tortosa, 1947) presentará este sábado en Pasarela, Vimianzo (20.00, escola Labarta Pose) o seu último traballo referente aos Penedos. Novos datos para a interpretación das formas do Penedos de Pasarela e Traba, como el mesmo di, será «unha charla divulgativa», accesible a todo o público interesado. Promoven Semescom, Asociación de Veciños de Pasarela e Plataforma SalvemoSOSPenedos.
—Que nos trae desta volta?
—Quero presentar os resultados dunha análise diferente. O que fixera no estudo previo á declaración de Paisaxe Protexida dos Penedos [ano 2009] foi un inventario de formas, unha pequena introdución. Mais agora, aproveitando modelos dixitais de terreo de alta resolución, cartografei con detalle tanto as liñas de fractura que marcan un pouco o deseño das formas como o seu contorno, características… Un montón de experimentos, mapas de pendente, orientacións…
—E o resultado foi…
—Situei con GPS de precisión as figuras máis relevantes, unhas 93. Ao traballar con modelo dixital todas as formas, máis de 7.000, quedaron rexistradas, mais eu seleccionei as máis significativas. Evidentemente moitas delas xa coñecidas do traballo de Xosé María Lema e Roberto Mouzo, pero tamén algunha máis. Trátase, ademais, de amosar, por que unhas están nun sitio e outras noutro. As máis grandotas e redondeadas, no fondo dos vales, coincidindo con antigas fallas. Na sesión intentarei amosar o papel desa combinación de planos, horizontais e verticais, que ao longo de millóns de anos deu lugar a estas miles de formas que clasifico en zoomorfas, antropomorfas e multiformes. Como se formaron as rochas graníticas? Que idade teñen? Tamén diso falarei este sábado, cunha linguaxe o menos técnica posible, porque a idea é explicar a xénese para intentar entender por que este conxunto de formas singulares é realmente algo único a nivel internacional.
—Veno de contar no Congreso de Xeomorfoloxía de Coímbra, en Portugal. Sabían alí dos Penedos?
—Para este traballo revisei a biblioteca sobre granitos, e hai moitas zonas graníticas, incluso na Antártida, pero con esta variedade de formas tan peculiar non atopei sitio algún. Á entrada do congreso situamos un póster, con destacadas imaxes, para que todo o mundo soubese que existe un lugar chamado Pasarela e Traba… Na miña sección compartía dirección cun belga e un polaco, este último Piotr Migon, un dos grandes estudosos do granito a nivel mundial. Non coñecía os Penedos e quedou admirado das formas. Moita máis xente mo comentou, o atractivo da zona.
—Dixo en Coímbra que debera ser un lugar de Interese Xeolóxico.
—Debera, porque ata o momento non o é, pese a ser algo realmente único. Requiriría do tantas veces falado centro de interpretación, de algo máis de aproveitamento. A zona é unha pasada, dende Vilán a Laxe: dunas, coídos, a lagoa de Traba, estas formas… Penso que se propuxera como lugar de Interese Xeolóxico, máis segue sen selo. A miña idea é redactar un artigo formulando de novo a proposición.
—Explican dende a ciencia e o raciocinio a orixe dos Penedos, pero semella incrible crer na aparición espontánea desas figuras.
—Realmente algunhas parecen feitas a man, si [ri]. Pero non. Son procesos moi longos, de millóns de anos, inflúen as fracturas, o movementos das placas, o vento, a salitre… Temos unha gama de formas, xa digo, espectacular. A xente fala de La Pedriza (Manzanares) ou da Cidade Encantada de Cuenca, pero os Penedos son unha auténtica marabilla. Sempre me abraiaron. Non foron a miña liña de investigación prioritaria, pero dende o primeiro me interesaron e levo tempo traballando no tema, aínda que non sexa do que máis publicacións teña.
—Os Concellos de Vimianzo e Laxe sinalizaron rutas…
—Estamos nun lugar no que aínda hai xente reivindicando. Pero en Pedra Corneira, por exemplo, xa non queda nada. Os Concellos aquí, polo menos, si fixeron, si.
—Como é posible que aglutinen tantas vontades, que se conseguise paralizar un proxecto eólico e que, dende o 2009, se siga esperando polo plan de xestión?
—Parece que está en marcha, pero penso que segue sen haber unha vontade clara de aproveitamento. Un edificio grande, con persoal, suporía gastos, pero hoxe hai moitos outros sistemas para divulgar. Un pequeno centro de interpretación, automático, visual, unha aula á que ao visitante acceda cun código, cun control. Un lugar onde falarlle das rochas graníticas, da orixe, de como se formaron os Penedos… e que logo poidan facer a ruta. Ou ao revés. Ollo, que explicar algún penedo doado non é: por que a forma da aguia, do camelo ou da tartaruga? Ten o seu aquel.
—Por iso lle dicía antes que semella máis doado recorrer á imaxinación, ao misterio, á lenda…
—É que un pode ir simplemente a disfrutar de velos. Hai alí un campo de fotografía fermoso, un espazo para gozar dun paseo tranquilo. Non sei como sería por cuestión de propiedade, pero ao mellor tamén habería que potenciar especies autóctonas, ter en conta esa parte botánica.
Percorrido fluvial. Dez anos de trato cos ríos de Europa nas viaxes do SEMESCOM
Por Xela Cid
Unha década permitiu aos membros viaxeiros do SEMESCOM percorrer moitos países e lugares de Europa. Atopámonos coas grandes vías fluviais que regan este continente e cos pequenos ríos que atravesan cada unha das localidades que imos coñecendo. É un patrimonio case infinito.
Esta quere ser unha pequena lembranza dos momentos nos que nos achegamos á cabeceira dun destes ríos ou moi preto, ao seu curso medio, e ás veces á desembocadura marabillándonos dos esteiros e deltas que forman. As viaxes fixéronse no mes de Agosto con algunha excepción en Xullo.
Unha ollada ao retrovisor das viaxes do SEMESCOM
Por Xan Fernández Carrera, vicepresidente do SEMESCOM
Na xa longa historia do Semescom que comezou no ano 2004, as viaxes foron as actividades que máis se mantiveron no tempo e que acadaron un maior éxito. Quizais fose polo acertado da súa planificación, pero tamén pola boa relación que se mantivo entre os compoñentes do grupo que habitualmente participamos nelas.
Unha das causas do seu inicio correspóndese co interese que sempre tivo a nosa asociación en coñecer a cultura máis primitiva do territorio da Costa da Morte, o megalitismo, e descubrir como se desenvolveu noutros territorios da Europa Atlántica. A organización do Simposio sobre o Patrimonio megalítico da Costa da Morte no seu contexto atlántico, realizado no Pazo da Cultura de Carballo en xullo de 2006 cun gran éxito de participantes (172 inscritos), coordinado polo profesor da USC Antón Rodríguez Casal, no que participaron figuras tan relevantes como Germán Delibes ou o bretón Charles Le Roux, serviu de motivación para que ao ano seguinte se organizase a primeira das viaxes do Semescom a Bretaña, unha ruta inesquecible polas terras bretoas para os que participamos nela, polo interesante do seu contido, pero tamén polo magnífico guía que tivemos: o profesor Le Roux.
Dolmen de Crec’h Quillié (Bretaña)
De feito, no ano 2008, a motivación da viaxe que organizamos durante as vacacións de Semana Santa ao Alentejo e a outros lugares de Portugal foi tamén a cultura megalítica. Guiados pola profesora portuguesa Goretti Sousa, visitamos as antas, os menhires e os crómlech máis importantes desa rexión do sur de Portugal, aínda que aproveitamos tamén para ver outros lugares de interese como a citania de Briteiros, Idanha, Garda ou Porto.
Crómlech dos Almendres (Alentejo, Portugal)
Na ponte do primeiro de maio dese mesmo ano o Semescom planificou unha excursión a Atapuerca, na que vimos outros lugares do norte de Burgos e tamén algún dolmen da zona.
Nos anos 2009 e 2010 non se programaron viaxes, pero retomámolas no 2011 coa excursión a Cornualles, guiada por Manolo Vilar, que coñecía ben aquel territorio británico. Nesta o megalitismo tamén se tivo en conta, xa que unha das visitas máis salientables foi a de Stonehenge, o crómlech máis espectacular desta cultura. Nesta ruta había outro aliciente importante que era coñecer outras fisterras atlánticas, e Cornualles era unha delas. Esta era outra das teimas do Semescom.
Land’Send (Cornualles)
No ano 2012 volvemos a Bretaña, para coñecer a súa parte norte que non viramos na anterior, aínda que repetimos algúns dos lugares. Estivemos en Paimpol, Concal, Saint Maló, Dinán, pero tamén nos achegamos a ver o gran menhir Champ Dolent. Despois entramos en Normandía por Saint Michel e continuamos por Granville, Saint Lo, Bayeux e Caen.
No 2013 toucoulle a Irlanda, un pais atlántico que conserva unha gran cultura megalítica, pois aquí están os maiores túmulos coma o de Newgrage. Foi unha viaxe moi completa na que visitamos os lugares patrimoniais máis importantes da illa. Cidades como Lemerik, Cork, Galway ou a súa capital Dublín. Tamén percorremos parte de Irlanda do Norte, con visita á súa capital, Belfast, e a Calzada dos Xigantes.
Calzada dos Xigantes (Irlanda do Norte)
No 2014 completamos a ruta de Normandía e incluímos Bélxica e Luxemburgo e parte da Francia central. Nesta viaxe a historia Contemporánea recobrou máis protagonismo que a prehistoria, polos acontecementos bélicos que se sucederon nesta parte de Francia, como a batalla de Verdún ou o desembarque de Normandía. Mais tamén consideramos que foi a viaxe de gozar do mellor gótico francés con visitas ás cidades de Ruán, Amiens, Reims ou Metz. Tamén vimos as cidades máis notables de Bélxica: Amberes, Bruxas ou Bruxelas.
A viaxe do 2015 levounos ao centro de Europa, ao estado de Baviera, situado no sur de Alemaña. Un estado cunha gran variedade de paisaxes, que van desde as elevadas terras dos Alpes ata as chairas do Rin ou Danubio, un territorio con espléndidos bosques autóctonos que alternan coas augas interiores dos lagos, que tivemos a oportunidade de disfrutar, pero tamén de gozar da historia das súas cidades: Ausburgo, Nuremberg, Bamberg, Ratisbona ou Munich. Tamén se nos presentou a ocasión de visitar Baden, Heindelberg, Friburgo, Estrasburgo ou achegarnos á abadía de Cluny.
Palacio de xustiza de Nuremberg (Alemaña)
No 2016 volvemos de novo á cultura megalítica de Estremadura e Portugal, aos dolmens da Lagunita, recordados sobre todo por aquel día de calor extremo, e do Alentejo, pero tamén á cultura clásica romana representada en Mérida, Alcántara ou Évora. Non desaproveitamos a posibilidade da cultura lingüística que nos ofrecía o val do Xálama coa súa fala, que comprobamos en San Martín de Trevejo. O interese pola historia tamén nos levou ás cidades de Cáceres, Plasencia, Garda, Viseu ou Lisboa.
No 2017 desprazámonos ao Mediterráneo, á Provenza. Nesta viaxe tamén estivo moi presente a historia e a cultura romana, coas visitas a Nimes ou Arlés, pero tamén a cristiá, cando nos trasladamos á abadía cisterciense de Senanque ou á cidade de Aviñón.
Marsella, embarcando cara ás Calanques
En 2018 volvemos ao Mediterráneo, aínda que boa parte da viaxe discorreu polas terras do interior do norte de Italia: Milán, Brescia, Verona, Padua, Módena ou Parma. Para despois desprazarnos ao Mare Nostrum e percorrer as rúas de Xénova e ou as vilas de Cinque Terra.
No 2019 retornamos á cultura atlántica, ao país de Gales. A historia medieval estivo moi presente na visita aos castelos como o de Caerphilly ou Caerfarnon. Mais tamén na abadía de Tintern. Outros compoñentes importantes desta ruta foi a paisaxe galesa tanto de costa como de interior ou a visita ás cidades de Cardiff, capital do pais, ou Birmingham.
Castelo de Caernarfon (País de Gales)
O 2020 foi ese ano perdido, que sería mellor esquecer, non obstante quedará moi gravado na memoria individual e colectiva de todos nós polos feitos acontecidos. Tamén nos lembramos dese fatídico ano pola viaxe que non puidemos realizar ao norte de Alemaña, que xa estaba practicamente organizada e cun programa ben atractivo. Queda pendente para outro ano.
No 2021 retomamos as viaxes, pero cos restricións impostas pola covid-19 que condicionaron o programa da ruta a elixir. Con todo iso a viaxe escollida superou con moito as expectativas que tiñamos antes de realizala. Tivo como centro de interese o románico palentino, pero converteuse nunha ruta diversa e moi completa. Ademais do singular románico que vimos, visitamos verdadeiras xoias do gótico como a catedral de Burgos ou León. Salientables mosteiros como o de San Millán de la Cogolla ou Santo Domingo de Silos. Fermosas vilas históricas: Escaray, Covarrubias, Lerma ou Oña. E as cidades de Logroño, Soria, Burgos, Palencia ou León. Resultou tamén de interese algo non programado como foi a ruta dos dinosaurios e o museo dedicado a estes grandes réptiles en Enciso, tan ben explicado por Chou. De Volta fixemos unha parada en San Andrés del Rabanedo para honrar a figura do crego Juan Antonio Posse.
Igrexa de San Salvador de Catamuda (Palencia)
E chegamos a este 2022 no que volvemos ter como temática central o románico, desta vez o pirenaico de Aragón e Cataluña, pero a viaxe foi moito máis ampla e enriquecedora. Visitamos os mosteiros máis importantes de Cataluña: Poblet, Santes Creus, Vallbona ou Ripoll, vilas históricas de gran encanto como Montblanc, Besalú, Cadaqués, Peralada, Castellfollit de la Roca ou La Seu D’urgell e as cidades de Valladolid, Lleida, Vic ou Girona, pero tamén tivemos ocasión de achegarnos ao mundo clásico na visita ao xacemento de Empuries ou aos espazos naturais dos Pirineos ou da Garrotxa.
Igrexa de Sant Climent de Taüll (Lleida)
Coa ruta deste ano cúmprese o décimo aniversario de viaxes programadas por Chus Barbeira, Xosé Mª Lema e Pablo Bustelo, que se iniciaron coa ruta a Bretaña e Normandía o ano 2012. Por iso nos pereceu un bo momento para botar unha ollada ao retrovisor desta actividade viaxeira do Semescom.
Para algúns dez anos ao mellor non lle parecen moitos, pero se botamos a vista a atrás e vemos as fotos daquela viaxe que fixemos ás terras bretoas ou normandas, seguro que percibiremos mellor ese paso do tempo.
Tamén nos decataremos do discorrer dos anos se intentamos lembrar os centos de lugares visitados en todo ese período, que supuxeron a gran riqueza patrimonial que tivemos a oportunidade de coñecer ao longo dese tempo.
Dez anos compartindo moitos quilómetros en autobús, moitos hoteis, moitas conversas, moitas visitas e moita historia e cultura.
Somos conscientes do traballo que supoñe organizar cada unha destas viaxes, o tempo que hai que dedicarlle a elaborar o programa, a atopar aloxamento no mes de agosto para un grupo tan numeroso, buscar información e redactar a guía de viaxe que se lle entrega a cada un de nós e facer fronte aos imprevistos que xorden a diario.
Por iso este ano queremos ter un recoñecemento especial para estas tres persoas que son as que nos permiten que cada un de nós non teñamos máis preocupación que subir ao autobús e ver cada día o programa de visitas que imos realizar esa xornada.
“A paisaxe protexida dos Penedos de Pasarela e Traba” por Augusto Pérez Alberti
O catedrático da USC, Augusto Pérez Alberti, autor en 2008 do Informe que posibilitou a declaración dos Penedos de Pasarela e Traba como Paisaxe Protexida pola Xunta de Galicia (DOG 12-01-2009), fainos chegar o seu traballo “A paisaxe protexida dos Penedos de Pasarela e Traba (Costa da Morte, Galicia)” que nestes días acaba de publicar en ‘Nemus. Revista de l’Ateneu de Natura’, revista radicada en Castellò de la Plana que permite publicar en calquera das linguas hispánicas, entre elas o galego.
Trátase dun traballo moi completo e moi elaborado, que presenta novas importantes respecto á análise de campo.
Augusto Pérez Alberti tamén participou co equipo do Consello da Cultura Galega na redacción das alegacións contra a instalacións de muíños eólicos na área dos Penedos.
> Ler o artigo completo
Resumo:
O macizo granítico de Pasarela e Traba atópase na Costa da Morte (Galicia, NO de España) e presenta unha disposición Norte-Sur. Na zona predomina a granodiorita biotitítica de idade hercínica tardía, cuxo mineral principal é o feldespato rico en potasio. Tratase dun material granítico de grande uniformidade e grao groso, que o distingue dos granitos de dúas micas que aparecen máis cara o leste. O lugar oficialmente chamado Penedos de Pasarela e Traba foi declarado o 12 de xaneiro de 2009 como paisaxe protexida pola Xunta de Galicia.
Para a presente investigación creouse un modelo dixital de elevacións (MDE) de 2 metros de resolución. A partir deste e con ortofotografías cunha resolución espacial de 15 cm construíronse mapas de pendentes e debuxáronse 7.038 polígonos con límites moi variados e 1.785 liñas de fractura. Obtívose a superficie das primeiras e coas segundas elaborouse un mapa de densidade de fracturación. Todo iso, xunto co traballo de campo, permitiu identificar e xeolocalizar 92 xeoformas singulares con deseños xeométricos, antropomórficos ou zoomórficos que fan dos Penedos un lugar de importancia internacional.
Palabras chave: Galicia, Península Ibérica, xeomorfoloxía granítica, Penedos de Pasarela.
Identificadas 92 geoformas en los Penedos de Pasarela
Ler o artigo completo en La Voz de Galicia. 24/09/2022
El catedrático de Geografía de la Universidad de Santiago y especialista en geoformas, Augusto Pérez Alberti, dio especial protagonismo a los Penedos de Pasarela e Traba, entre los municipios de Vimianzo y Laxe, en el Congreso Internacional de Xeomorfoloxía de Coimbra, en Portugal. Pérez Alberti indica que los trabajos de campo le han permitido «identificar e xeolocalizar 92 xeoformas singulares con deseños xeométricos, antropomórficos ou zoomórficos que fan dos Penedos un lugar de importancia internacional».
O retorno á casa
Por Xan Fernández Carrera, vicepresidente do SEMESCOM
Na viaxe do pasado ano comentouse que de non ser pola COVID-19, un ano en branco, sería a número dez con Xosé María Lema, Chus Barbeira e Pablo Bustelo ao fronte da organización das mesmas.
Pois ben, este ano 2022 si que despedimos por fin unha década de viaxes levadas adiante por estas tres persoas, traballadoras onde as haxa, que lle deron un toque especial, máxico, xerando unha maneira diferente de viaxar.
Estas viaxes, ademais de cumprir cos obxectivos iniciais do SEMESCOM da descuberta do Megalitismo Atlántico e as súas Fisterras, foron un paso máis alá. Coa participación cada vez maior, aproveitando as etapas longas no bus, achegando informacións complementarias, naceron as AULAS RODANTES. Destaparon a Xeografía, a Xeoloxía e Bioloxía, os Fósiles, os Espazos Naturais, os Ríos, a Literatura, as Linguas Minoritarias, a Gastronomía e a Música dos lugares por onde pasamos, e xunto coa súa Historia, esta sempre da man do profesor e presidente do Seminario Xosé María Lema.
Segundo o país de destino estas aulas mudan de nome e foron PETISCOS en Portugal, PROVENZAIS no Sur de Francia ou CHIACCHERATAS en Italia. A creatividade e variedade nos temas tratados, así como a paixón nos relatos expostos alixeiran o camiño e contribúen a facer únicas as viaxes deste grupo.
Agradedecemento para as persoas que escriben, as que falan e sobre todo para os que escoitan.