• info@semescom.gal

Author Archives: Admin

Placa Colección_Benito_Soto de poesía (Wikipedia)

Benito Soto. O “noso” pirata

Por Xosé María Lema Suárez, presidente do SEMESCOM.

En contraste cos nosos “curmáns” bretóns, nós os galegos en xeral non presumimos da actividade pirata e corsaria do noso pasado. Máis ben a agochamos, sobre todo certas familias de poderío económico da Coruña, Vigo ou de Compostela.
Mais imos ver como iso non é tan certo, unha vez que soubemos que tamén tivemos un pirata famoso, contemporáneo do bretón Robert Surcouf (1773-1832), e non se pode dicir que reneguemos del por completo malia a súa historia truculenta…

LER ARTIGO DE TEMPOS NOVOS: Benito Soto. O “noso” pirata

Admin
1. Monumento ó corsario René de Duguay-Trouin, nas murallas de Saint-Malo (foto X.Mª Lema)

Piratas e corsarios de antano. Bandidos e criminais ou heroes románticos?

“Quen sabe que a fortuna das familias burguesas dos Barrié e de Eusebio da Garda fíxose en boa parte mediante o tráfico de escravos? Quen, que a cidade coruñesa foi un importante porto corsario e negreiro ata ben avanzado o século XIX? Quen, que o Estado Español foi un dos últimos en abolir a escravitude? Por que non se fala practicamente nada disto nos manuais de Historia, tanto de Galicia como de España, que se estudan nos centros de ensino? O historiador Xosé María Lema Suárez (este ocupándose tamén do fenómeno da piratería) e o filósofo Jorge Álvarez Yágüez rompen con este sorprendente silencio. E reclaman, e con eles Tempos Novos, estudos e debates que impidan que continúe no futuro.

Unha reclamación tanto máis importante hoxe, cando proliferan os sinais dunha inexplicable nostalxia por unha historia amnésica como a que durante tantos anos impuxo o franquismo (e non só o franquismo).”

LER ARTIGO DE TEMPOS NOVOS: Piratas e corsarios de antano. Bandidos e criminais ou heroes románticos?

Memorias de R. Duguay-Trouin, nunha exposición bibliográfica na Cidade da Cultura (2019). Foto X.Mª Lema

Memorias de R. Duguay-Trouin, nunha exposición bibliográfica na Cidade da Cultura (2019). Foto X.Mª Lema

Admin
29Castelos e Torres__N29_Vimianzo_Página_01

Castelo de Vimianzo. Castelos e Torres Galegas para descubrir un reino.

“Baixo a autoría e asesoramento de ducias de especialistas, Nós Diario publicou 30 castelos e torres galegas para descubrir un reino, un coleccionábel extraordinario, editado para celebrar os 1.000 números do diario, que valoriza o patrimonio, a historia e a contorna territorial dunhas construcións que retratan unha parte importante da identidade da Galiza.”

O presidente do SEMESCOM, Xosé María Lema Suárez, colaborou en dous dos elementos seleccionados, o castelo de Vimianzo e as Torres do Allo. En semescom.gal ofrecémosche o artigo completo para que poidas consultalo:
LER PDF.

Admin
30Castelos e Torres__N2_Torres do Allo (pendente de revisión) (1)_Página_01

Torres do Allo. Castelos e Torres Galegas para descubrir un reino.

“Baixo a autoría e asesoramento de ducias de especialistas, Nós Diario publicou 30 castelos e torres galegas para descubrir un reino, un coleccionábel extraordinario, editado para celebrar os 1.000 números do diario, que valoriza o patrimonio, a historia e a contorna territorial dunhas construcións que retratan unha parte importante da identidade da Galiza.”

O presidente do SEMESCOM, Xosé María Lema Suárez, colaborou en dous dos elementos seleccionados, o castelo de Vimianzo e as Torres do Allo. En semescom.gal ofrecémosche o artigo completo para que poidas consultalo:

LER PDF

 

Admin
PENEDOS4

O SEMESCOM alega contra o Plan dos Penedos

O Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte (SEMESCOM), asociación que desde a súa constitución se decatou do enorme valor paisaxístico, xeolóxico e natural dos Penedos de Pasarela e Traba e participou en todas as accións que se organizaron en defensa deste importante ben patrimonial, desde os seus inicios promoveu unha serie de actividades para dar a coñecer esta singular formación granítica: charlas informativas, visitas guiadas, edición de materiais divulgativos como a “Guía dos Penedos de Pasarela e Traba”, elaboración de materiais audiovisuais como o DVD “Os penedos de Pasarela e Traba, a arte dos dedos do tempo” ou a convocatoria do concurso literario “Certame de Poesía dos Penedos”. Toda esta defensa e divulgación deste espazo natural contribuiría á declaración no ano 2009 como Paisaxe Protexida por parte do goberno da Xunta de Galicia.
Despois dun dilatado período de tempo a Dirección Xeral de Patrimonio Natural da Xunta de Galicia aproba un plan de xestión para os Penedos de Pasarela e Traba, ao que a nosa asociación presenta as seguintes ALEGACIÓNS:

1.-SOBRE A PROHIBICIÓN DE ACTIVIDADES DE GRANDE IMPACTO NA PAISAXE PROTEXIDA E NA SÚA CONTORNA
Consideramos positiva a prohibición de actividades na contorna desta Paisaxe Protexida que produzan grande impacto no medio como poden ser a instalación de novos parques eólicos, actividades extractivas (minas ou canteiras) ou actividades industriais.

Na actualidade a maior ameaza que existe neste sentido e neste momento é o proxecto do parque eólico de Pena dos Mouros, a nosa asociación xa presentou alegacións contra el (9-03-2021), que
ademais de estar moi próximo aos Penedos, no caso de construírse, tería un impacto severo sobre os Penedos de Piñeo, situados na parroquia de Carantoña (Vimianzo), que tamén dispoñen de
formacións xeolóxicas tan singulares e evocadoras como Pena da Aiga, Pena Orelluda ou Pena do Frade. Por tal motivo pedimos que a Xunta de Galicia non autorice a instalación deste parque.
2.- SOBRE AS PROPOSTAS DE TEMPORALIDADE E PRIORIDADE DAS ACTUACIÓNS QUE SE PROPOÑEN NO PLAN DE XESTIÓN:
Non nos parece adecuada a distribución de temporalidade (5, 10 e máis anos) e de prioridade (alta, media e baixa) que se fai de cada unha das actuacións por ser pouco realista e efectiva. Ten sentido propoñer unha actuación a máis de dez anos cun orzamento actual?
Defendemos que todas estas actuacións do Plan que se consideran necesarias para a posta en valor deste singular espazo natural, como son os Penedos de Pasarela e Traba, non supoñen un orzamento elevado, polo tanto deberían realizarse por parte da Xunta de Galicia e demais administracións, nun prazo breve, como máximo de dous anos.
3.-SOBRE O APARCADOIRO NA ZONA DO CRUCE DO BRAÑAL
Si, á habilitación dunha área destinada a aparcadoiro na zona do Cruce do Brañal, sempre que esta actuación se realice co máximo respecto medioambiental e tendo en conta que se deberá priorizar o acceso a pé desde os núcleos máis próximos: Pasarela e O Penedo (Calo, Vimianzo) e A Costa (Traba, Laxe).
4.- SOBRE A LIMPEZA E MANTEMENTO DAS INFRAESTRUTURAS VIARIAS DO PARQUE
Si, aos labores de limpeza e mantemento das infraestruturas de uso público centradas fundamentalmente en lograr que as pistas forestais e os sendeiros estean limpos de vexetación e en bo
estado de conservación. Pero propoñemos que estes labores se realicen como mínimo con dúas limpezas ao ano, tanto das pistas forestais como dos sendeiros que levan ás estacións onde se atopan as formacións xeolóxicas de maior realce. Consideramos, tamén, imprescindible a ampliación destes labores de limpeza aos arredores de cada unha das esculturas naturais.
A súa vez, hai que ter en conta que as últimas investigacións están a permitir localizar novas xeoformas, o que creará máis necesidades de limpieza diante dun parque en progresiva expansión.

5.- CRITERIOS SOBRE A SINALIZACIÓN DA “PAISAXE PROTEXIDA”
Respecto aos puntos de deseño e instalación de paneis interpretativos das vistas panorámicas situados nos lugares de maior amplitude visual e paisaxística, sinalización do xacemento arqueolóxico da Torre da Moa e instalación dun panel informativo, colocación de novos paneis interpretativos no comezo das rutas de sendeirismo ou a sinalización de cruces de rutas, pensamos que a instalación de paneis informativos ou interpretativos deberían ser os estritamente necesarios sobre o espazo protexido para producir o menor impacto posible. Cremos que é moito máis efectiva a elaboración dunha información dixital á que poida acceder calquera visitante a través dun dispositivo electrónico.
Tampouco nos parece do máis axeitado a sinalización de puntos de observación como miradoiros, xa que ao longo do percorrido hai moitos lugares desde os que se pode observar a paisaxe da contorna, e cada visitante pode gozar dela naqueles sitios do percorrido que considere oportunos.
6.-SOBRE A CREACIÓN DUN CENTRO DE INTERPRETACIÓN DOS PENEDOS
Defendemos a creación dun Centro de Interpretación dos Penedos no edificio da antiga casa-escola Labarta Pose de Pasarela, situado no centro desta localidade, a máis próxima a esta paisaxe protexida e tamén punto de partida da maioría dos visitantes deste espazo. Co futuro trazado da prolongación da autovía AG-55, o núcleo de Pasarela quedará moi próximo a unha das súas saídas, o que facilitará aínda máis a entrada de visitantes a través desta ruta. Este centro consideramos que sería un lugar idóneo para a recepción de excursionistas e para recibir información previa sobre este espazo natural e a súa contorna. Para abaratar os custes de xestión propoñemos que sexa un centro automatizado e autovisitable, como algúns outros que xa se teñen instalados na nosa comunidade.

Alegacións

penedos5

Admin
horrea

Participación do SEMESCOM no II Encontro Internacional Rede HORREA

Convidado por Carlos Fernández Coto –presidente de APATRIGAL (Asociación para a Defensa do Patrimonio Galego)–, asistiu Xosé Mª Lema como representante do SEMESCOM ao II Encontro Internacional Rede Horrea, celebrado en Arcos de Valdevez (Portugal), que reuniu a investigadores portugueses, asturianos, leoneses, cántabros e galegos cun obxectivo común: a defensa das modalidades de hórreos das súas respectivas comunidades.

A mañá do sábado 20 dedicouse por completo á presentación de comunicacións. Presentaron cadansúa os asturianos Víctor M. Suárez e Fernando Mora (ambos da Asociación del Hórreo Asturiano); o leonés Eloy Algorri (“El hórreo en León (España)”; o cántabro José Francisco Fernández Silió (“Proyecto Reconstrucción Hórreo Cántabro”) e a portuguesa da Universidade de Aveiro, Alice Tavares Costa (“Desafios para a valorização do Patrimonio Rural: do mapeamento à reabilitação dos celeiros elevados da Região Centro de Portugal”).

A parte galega –coordinada por Fernández Coto– estivo representada, por orde de intervención, en primeiro lugar, por Carlos Regueira Méndez, autor de Atlas. Hórreos de Galicia (2017), a obra máis completa e actualizada sobre os hórreos galegos. O seu relatorio levou o título “O hórreo galego trala chegada do millo americano”.

En segundo lugar, por Xosé Mª Lema, quen falou sobre “O contido inmaterial do hórreo galego”, baseándose sobre todo no hórreo atlántico ou fisterrán, que el estudara con anterioridade (lembremos a súa publicación, en colaboración con Carlos Fernández Concheiro de O hórreo atlántico ou fisterrán. Cabazos e cabaceiras da Costa da Morte (Galicia) [Semescom 2012].horrea2

Tanto a conferencia de Regueira como a de Lema foron en galego, comprendidas sen maior dificultade tanto polos portugueses, como polos demais asistentes: galegos, asturianos, leoneses e cántabros.

A organización do evento estivo a cargo da Cámara Municipal de Arcos de Valdevez, presidida polo seu alcalde D. João M. do Amaral Esteves, que fixo un excelente discurso de benvida salientando a estreita proximidade e relación entre galegos e portugueses do Norte, que nos lembrou aquela viñeta de Castelao do avó e do neto á beira do Miño: “Nós estamos –dixo– muito máis próximos aos galegos do outro lado da raia que aos nosos compatriotas de Lisboa; como sabemos que muitos galegos están máis próximos a nós que aos de Madrid, e que me perdoen os demais españois aquí presentes”.

horrea3

Houbo tamén “workshops” –obradoiros, diriamos os galegos– de “Contruções de Canastros de varas” e presentación de documentais sobre o patrimonio inmaterial do Parque Nacional Peneda-Gerês; “Maestros del Hórreo Asturiano”; “Das arquitecturas tradicionais” etc.

Quen levou todo o peso da organización foi Fernando Cerqueira Barros, arquitecto e investigador no Centro de Estudos de Arquitectura e Urbanismo da Facultade de Arquitectura da Universidade do Porto, que tamén foi o guía de privilexio que tivemos para a visita a Aldeia de Sistelo, os seus socalcos para o cultivo do millo nas abas das montañas e os seus espigueiros. Esta aldea conta, no Castelo de Sistelo –un pazo do séc. XIX– cun Centro de Interpretación do cultivo do millo e de todo o patrimonio cultural e natural desta zona verdadeiramente exemplar, con todos os medios modernos (pantallas táctiles, mapeamento etc.).

O domingo volveu haber excursión en bus aos conxuntos de espigueiros e canastros de varas de Vilarinho do Souto; á Vila do Soajo e o seu conxunto de espigueiros da Eira do Penedo (co Centro Interpretativo e Etnográfico do Soajo); ao conxunto de espigueiros de Lindoso (Ponte da Barca) e á aldea de Puxedo (Lobios, Galiza), co seu Ecomuseo Pan do Xurés.

De seguido, a ligazón ao relatorio de Xosé Mª Lema: “O contido inmaterial do hórreo galego”.

Admin
TRIPTICOS DON JUAN ANTONIO POSSE

Novas investigacións sobre don Juan Antonio Posse. Presentación en León dun libro sobre o crego liberal galego

No último número da revista “A Trabe de Ouro”, o 122 (xaneiro-abril 2023) Xosé Mª Lema publica o artigo “Novas investigacións sobre don Juan Antonio Posse. Presentación en León dun libro sobre o crego liberal galego”. O cura Posse, nacido en Soesto (Laxe) en 1766, desempeñou o seu ministerio en tres parroquias do daquela reino de León entre 1794 e 1854. A última delas, San Andrés del Rabanedo, hoxe o terceiro municipio con maior número de habitantes (uns 31.000) da provincia leonesa despois da capital e de Ponferrada. De San Andrés é Paloma Fernández Oliver, a autora do libro “El infrascrito. Andanzas de don J.A. Posse en el San Andrés del siglo XIX”, libro que leva un prólogo do presidente do SEMESCOM e que foi presentado por el mesmo na propia vila leonesa o 1º de xullo de 2022. No artigo tamén se fala das Xornadas que o SEMESCOM organizou en Laxe (2007) e en Vimianzo (2012) recordando a figura deste “cura de aldea, célebre por su ilustración, sus ideas avanzadas, la energía de su carácter y las persecuciones de que fue víctima”, en palabras do intelectual leonés Gumersindo de Azcárate en 1883.

 

AQUÍ PODES LER O ARTIGO.

 

 

Admin
morteFISTERRA

A morte nos fisterras europeos: Bretaña e Galicia

O Consello da Cultura Galega acolleu os días 25 e 26 de abril as xornadas ‘A morte nos fisterras europeos: Bretaña e Galicia’. Nelas interviu o presidente do SEMESCOM, Xosé María Lema, coa conferencia “A Costa da Morte. Notas sobre o seu patrimonio cultural e natural”.  A presentación contou con abundantes imaxes, nas que se procurou establecer conexións (semellanzas, paralelismos) entre a Costa da Morte (e Galicia en xeral) coa Bretaña, maiormente os relacionados co tratamento da morte (os dolmens megalíticos; as necrópoles romano-suevas; os nosos adros parroquiais e os “enclos paroissiaux” bretóns; os naufraxios; piratas e corsarios; as romaxes…). Pola tarde realizouse unha viaxe nun microbús os/as participantes bretóns/bretoas e galegos/as pola Costa da Morte, sobre todo para ver in situ o Cemiterio dos Ingleses en Camariñas e o cabo de Fisterra, onde estaba esperando o alcalde para ver o Cemiterio da fin do mundo do arquitecto César Portela, que tamén participou nas xornadas.

DESCARGA A PRESENTACIÓN

Admin
denegadoparqueeolico

Os Penedos, salvados (Unha vez máis, e van…!)

Unha boa noticia. Unha vitoria colectiva das entidades que, como o Seminario de Estudos da Costa da Morte (SEMESCOM), se molestaran no seu día en redactar e presentar alegacións contra este parque eólico que ameazaba unha das dúas únicas Paisaxes Protexidas de Galicia. As alegacións do SEMESCOM (9-03-2021), que asinaron outras entidades da zona, consta de 69 páxinas, dada a importancia do lugar. A prensa salientaba en titulares: “Batería de alegaciones del Semescom contra el parque eólico de los Penedos de Pasarela y Traba” (La Voz de Galicia, 12-03-2021). Sabemos que tamén o Consello da Cultura Galega presentara alegacións demoledoras contra este atentado paisaxístico que a Xunta de Galicia debera ter desbotado de inicio. O Seminario tamén presentara alegacións contra o outro parque, Pena dos Mouros, pois afecta visualmente ó de Pasarela e Traba e nel atópanse os Penedos do Piñeo (nada se di del, de momento).

Xosé María Lema Suárez, presidente do SEMESCOM.

denegadoparqueeolico
Admin
semescom penedos de pasarela

Proxectan a nivel internacional os Penedos de Pasarela e Traba

Artigo en El Correo Gallego (15/11/2022)

Os Penedos de Pasarela e Traba, que se estenden polos concellos de Vimianzo e Laxe, foron declarados como Paisaxe Protexida pola Xunta de Galicia en 2009 e, á espera de que se desenvolva o esperado plan de xestión da contorna, a sú magnificencia foi dada a coñecer no último Congreso Internacional de Xeomorfoloxía celebrado en Coímbra (Portugal), no que o catedrático de Xeografía Física da USC, Augusto Pérez Alberti, presentou os resultado dun amplo estudo de campo elaborado este ano.

Un traballo que complementa o estudo que el mismo elaborara para xustificar a declaración do espazo como Paisaxe Protexida e, a través do cal, puido identificar 92 xeoformas singulares polo seu deseño, aínda que, engade, “a bo seguro que a cantidade é maior”. O seu obxectivo é que este “museo de xeoformas que acadan a categoría de arte natural” poida ser coñecido en todo o mundo, pois como ben comprobou no congreso luso, no que se deron cita os maiores especialistas en xeomorfoloxía, “moi poucos coñecían os Penedos de Traba e Pasarela”. Un descoñecemento que, afirma, é extensible ao ámbito nacional e, mesmo, a nivel máis local, a pesares do bo traballo realizado por entidades como o Seminario de Estudos Comarcais da Costa da Morte (Semescom).

Ler o artigo completo (PDF).

Admin