María Pilar Jiménez Aleixandre (Madrid, 1947), aínda que non nacida na Costa da Morte, é unha escritora moi vencellada a esta terra, en concreto, á parroquia ceense de Toba. Doutora en Bioloxía, é catedrática de Didáctica das Ciencias na Universidade de Compostela. Aínda que tardou en publicar, Marilar ten hoxe unha boa morea de títulos editados, tanto de poesía coma de narrativa, e tanto destinados a un público infantil e xuvenil coma a un público adulto. Á parte da literatura de ficción, tamén publicou numerosas obras relacionadas coa bioloxía e coa docencia.
Formou parte do Batallón Literario da Costa da Morte e do consello editorial de “Letras de Cal”, e colabora en numerosas revistas literarias (Dorna, Fadamorgana, Feros Corvos, Festa da palabra silenciada, Grial, Madrygal, Luzes de Galiza, Tempos Novos, Escrita Contemporánea, A Nosa Terra, etc.). Varios premios avalan a súa traxectoria: no eido da literatura infantil e xuvenil foi “Premio Merlín” (1994) e “Premio da Crítica” (1995) por A expedición do Pacífico; “Premio Rañolas” (1996) por O trasno de Alqueidón; “Premio Lazarillo” (1999) e “Premio Lecturas Gálix” (2001) por A banda sen futuro; “Premio The White Ravens” (2002) por Paxaros de papel; “Premio Fundación Caixa Galicia de Literatura Xuvenil” (2008) e “Premio The White Ravens” (2009) por A Cabeza de Medusa; foi ademais finalista do “Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil” (1996 e 2006) por O trasno de Alqueidón e Rúa Carbón, respectivamente. Na narrativa para adultos acadou os seguintes galardóns: “Premio Álvaro Cunqueiro” (1998) por A Compañía Clandestina de Contrapublicidade; “Premio Manuel Murguía de Narracións Breves” (1998) por “Desaforados muños”; “Premio La Voz de Galicia de novela por entregas” (2001) por Unha presa de terra; e “Premio Xerais” (2001) e “Premio San Clemente” (2002) por Teoría do caos. En poesía gañou o “Premio Esquío” (1998) por Catálogo de velenos e o “Premio Caixanova” (2006) por Mudanzas.
Obra individual:
· Poesía:
– Catálogo de velenos (Ferrol: S. C. Valle Inclán, 1999).
– Desmentindo a primavera (Vigo: Xerais, 2003).
– Abecedario de árbores (Santiago de Compostela: Concello / El Correo Gallego, 2006).
– Mudanzas (Santiago de Compostela: PEN Clube de Galicia / Danú Ed., 2007).
· Narrativa:
– Tránsito dos gramáticos (Vigo: Xerais, 1993).
– Lobos nas illas (Vigo: Xerais, 1996).
– A Compañía Clandestina de Contrapublicidade (Vigo: Galaxia, 1998).
– Teoría do caos (Vigo: Xerais, 2001).
– Unha presa de terra (Vigo: Ir Indo, 2001).
– O coitelo en novembro (Vigo: Xerais, 2010).
· Literatura infantil e xuvenil:
– A formiga coxa (Vigo: Xerais, 1989).
– O rescate do Peneireiro (Vigo: Xerais, 1991).
– A expedición do Pacífico (Vigo: Xerais, 1994).
– Nogard (Madrid: Alfaguara / Obradoiro, 1994).
– O trasno de Alqueidón (Vigo: Xerais, 1996).
– O monstro da chuvia (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1998; Vigo: SM, 2003).
– A banda sen futuro (Vigo: Xerais, 1999).
– O chápiro verde (Madrid: Anaya, 1999).
– Lapadoiras, Sacaúntos e Cocón (Vigo: Galaxia, 1999).
– Paxaros de papel (Vigo: Xerais, 2001).
– Basilisa, a princesa sapiño (Vigo: Galaxia, 2002).
– A vaca de Fisterra e a trabe de alcatrán (Madrid: Tambre / Edelvives, 2003).
– Rúa Carbón (Vigo: Xerais, 2005).
– Herbalúa (Vigo: Galaxia, 2006).
– A cabeza de Medusa (Vigo: Xerais, 2008).
– Dez abellas na laranxeira (Vigo: Xerais, 2008).
Obra colectiva:
· Poesía:
– Alguén agarda que volva aquí (A Coruña: Venus, 1998).
– Mar por medio (Corcubión: Concello / BLCM, 1998): “Se destes croios”.
– dEfecto 2000. Antoloxía de poetas dos 90 (Santiago de Compostela: Letras de Cal, 1999).
– Palabras con fondo (Santiago de Compostela: Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade, 2000): “África”.
– A poesía é o gran milagre do mundo (Santiago de Compostela: PEN Clube de Galicia, 2001): “Derrotas domésticas”.
– 47 poetas de hoxe cantan a Curros Enríquez (Vigo: Xerais, 2001): “Emigrantes”.
– Namorados da Costa da Morte (Cee: Concello / Asociación Neria, 2001).
– Alma de beiramar (Vigo: AELG / A Nosa Terra, 2003): “Os nomes a voces”.
– Intifada. Ofrenda dos poetas galegos a Palestina (Santiago de Compostela: Fundación Araguaney, 2003): “Endlösung”.
– Negra sombra. Intervención poética contra a marea negra (Vigo: FLG / Espiral Maior / Xerais, 2003): “remontando a maré”.
– Sempre mar: cultura contra a burla negra (Santiago de Compostela: A. C. Benito Soto / Plataforma contra a burla negra / Colectivo Chapapote / Plataforma Nunca Máis, 2003): “Barco negreiro”.
– Xela Arias, quedas en nós (Vigo: Xerais, 2004): “A deshora”.
– Poetízate (Vigo: Xerais, 2005).
– X. Espazo para un signo (Vigo: Xerais / Fundación Caixa Galicia, 2005).
– Polifonías. Voces poéticas contra a violencia de xénero (A Coruña: Espiral Maior, 2006).
– Volverlles a palabra: homenaxe aos represaliados do franquismo (Ourense: Difusora de Letras, Artes e Ideas, 2006): “Desde Lavacolla”.
– Antoloxía de poesía galega 2 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2007): “O peite”.
– Poesía viva, poesía pura (Premio Esquío 1981-2006) (Ferrol: S. C. Valle Inclán, 2007): “Derrotas domésticas”, “Irmás” e “O que escribe a outra”.
– Vanakkam / Benvidas (Vigo: Galaxia, 2007): “As debandadoras de seda”.
– Poetas con Rosalía III (Santiago de Compostela: Fundación Rosalía de Castro, 2008).
– De Pondal ao Batallón Literario (120 anos de poesía na Costa da Morte) (Santiago de Compostela: Sotelo Blanco, 2009).
· Narrativa:
– Manual e escolma do relato galego: unha ollada desde os nosos días (Santiago de Compostela: Sotelo Blanco, 1995): “A luz do día escura”.
– Antoloxía do conto galego de medo (Vigo: Galaxia, 1996): “Agardando polos morcegos”.
– Construír a paz. Cultura para a paz (Vigo: Educadores pola paz / Xerais, 1996): “Comparencia ante o nomeador”.
– Testemuñas (Vigo: Asociación Galega de Axuda ó Sahara / Fundación Paz e Solidariedade, 1996): “Memoria de area”.
– Unha liña no ceo (58 narradores galegos 1979-1996) (Vigo: Xerais, 1996): “Lobos nas illas”.
– Antoloxía da narrativa actual I (Vigo: A Nosa Terra, 1997): “Xoana de Castro atravesa a Quintana”.
– Nós (Corcubión: Concello / BLCM, 1997): “Variacións sobre o tema de Carrapuchiña e o lobo”.
– Rumbo ás illas. Escritores da Costa da Morte nas Sisargas (Ponteceso: A. C. Monte Branco, 1997): “Nunha noite así”.
– Airadas de palabras (Santiago de Compostela: Laiovento, 1998): “Desaforados muños”.
– Liñas para lelas (A Coruña / Vigo: Grándola Nova Edicións / Produccións Audiovisuais, 1998; volume violeta): “Os deuses vínganse en ocasións”.
– Rías de tinta. Literatura de mujeres en francés, gallego e italiano (Barcelona: Universitat de Barcelona, 1999): “Lobos nas illas”.
– Paisaxes con palabras (Vigo: Galaxia, 2001): “Fronte ao Pindo”.
– Acordanzas (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2002): “Na pel da troita”.
– Longa lingua. Os contos da Mesa (Vigo: Xerais, 2002): “Palabras descarreiradas”.
– Materia prima. Narrativa galega contemporánea (Vigo: Xerais, 2002): “O coitelo en novembro”.
– Carlos Casares. A semente aquecida da palabra (Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003): “A morte na arca”.
– Contos dende a arquitectura (Pontevedra: Colexio de Arquitectos, 2003): “Deseño”.
– El mundo es ancho pero no ajeno (Valencia: Fundación Bancaja, 2003): “Os nomes da area”.
– Narradio. 56 historias no ar (Vigo: Xerais, 2003): “Fala Carrapuchiña”.
– Carlos Casares. Os amigos, as imaxes, as palabras (Vigo: A Nosa Terra, 2004): “A aperta do polbo”.
– Santiago de Compostela (Santiago de Compostela: Concello, 2004).
– Antoloxía de narrativa galega 1 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia. 2007): “Pegadas na area”.
– From the beginning of the sea. Anthology of contemporary Galician short stories (Brighton: Foreing Demand, 2008): “The light of day so soon dark” e “Wolves in the islands”.
– Telling Stories from Galicia. Writers for a new millenium (Vigo: Xunta de Galicia, 2008): “Medusa’s head”.
– Libraria Couceiro: 1969-2009. 40 anos de agradecemento (Santiago de Compostela: Libraria Couceiro, 2009): “Cervantes seis”.
– Breogan’s Lighthouse. An Anthology of Galician Literature (Londres: Francis Boutle Publishers, 2010).
· Literatura infantil e xuvenil:
– Os Contos da Campaña 1 (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1992): “Neve na Amaía”.
– Contos da Travesía (Santiago de Compostela: Caixa Galicia / Xunta de Galicia / RENFE, 1995): “A verdadeira historia do rato de biblioteca”.
– E dixo o Corvo… (Santiago de Compostela: Hospital Xeral / Xunta de Galicia, 1997): “Catro cascarolos”.
– Imos xuntos camiñar (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1999): “A sombra do morcego”.
– Contos para levar no peto (Vigo: Xerais, 2001): “O rato de biblioteca e a gaiteira de Marín”.
– Contos de máscaras, rúas, perdicións e caníbales (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2004): “Monólogo da vaca caníbal”.
– Postais do camiño (Vigo: Galaxia, 2004): “A canción de Roldán”.
– Contos de medo no museo (Lugo: Museo Provincial, 2005): “O botón encarnado”.
– O son das buguinas (Vigo: Xerais, 2007): “No lombo do elefante”.
– Chronicles of the End of the Earth. Galician Writers of Children’s and Young Adults’s Narrative Literature (Santiago de Compostela: Xunta de Galicia / GÁLIX, 2009): “A cabeza de Medusa” [fragmento].
· Teatro:
– El-Rei Artur e a abominable dama (Vigo: Ir Indo, 2001; con Carme Domenech e Jorge Rey).
[Foto: Santos-Díez (AELG)]
Tomado de X.Mª Rei Lema.- Dicionario de escritores e escritoras da Costa da Morte.